Pepeo pod nogama

Potraga za posmrtnim ostacima Dragoljuba Mihailovića na Adi Ciganliji otvoriće sezonu raskopavanja grobnica predaka i potomaka ovog četničkog komandanta, osuđenog na smrt streljanjem pred Vojnim sudom kao ratnog zločinca, grobnica koje su razbacane diljem Srbije. Pošto njegov unuk Vojislav ne mari za pozive državnog tužioca da mu se uzme uzorak DNK, nakon što su u grobnici na ulazu u popularno beogradsko izletište iskopani delovi kostiju, ostaci lisica, deo muštikle i čokanjče za rakiju, a ćerka Gordana godinama beži od javnosti, pogledi nade usmereni su prema grobnici u Ivanjici gde su sahranjeni Dražini roditelji i mestima gde su sahranjena tri Mihailovićeva sina. Do tada će pronađene kosti biti zakatančene u ličnom sefu Blaže Đurovića, vlasnika privatne firme za katastarske poslove „Monting“ iz Zemuna, koja je volonterski sondirala teren i obavila preliminarna iskopavanja, uz nemalo čuđenje kupača koji su spas od junskih vrućina potražili na obalama Save.

DOKONI PENZIONER: Njihovo leškarenje u senci zelenila prekinulo je šaroliko društvo sa geometarskim spravama u rukama koje je pokušavalo da utvrdi položaj bivšeg zatvorskog zida pored koga je, navodno, streljan Mihailović. Nakon premeravanja terena tokom koga je korišćena najmodernija tehnologija laserskog skeniranja terena sa GPS navođenjem, drevnih alata za kopanje prvi se dokopao jedan slučajni namernik, penzioner iz Knina Petar Bjelanović, kome su uslišili želju da prvi „zama’ne krampom“. Zamahivao je vremešni Petar više puta, a potom su se lopata dohvatili i Blažo Đurović, sekretar Komisije za tajne grobnice komunističkih žrtava, Srđan Cvetković i Vladimir Petrović iz Tužilaštva za ratne zločine.

Vlada Srbije je osnovala Komisiju za otkrivanje činjenica o izvršenju smrtne kazne nad generalom Dragoljubom Mihailovićem a potom, potvrđujući ozbiljnost svojih namera, i Državnu komisiju za pronalaženje i obeležavanje svih tajnih grobnica u kojima se nalaze posmrtni ostaci streljanih posle oslobođenja 1944. godine. Udruženim snagama ove dve komisije, a na osnovu svedočenja jednog bivšeg oficira Odeljenja za zaštitu naroda (OZNA) Slobodana Krstića Uče i četvorice nekadašnjih zatočenika zatvora na Adi, utvrđeno je gde se nalazio zatvorski zid, a potom i krečana u kojoj su, prema njihovim svedočenjima, bačena tela Mihailovića i osmorice drugih pripadnika kvislinških snaga – od okupacionog upravitelja Beograda do komandanta Srpskog dobrovoljačkog korpusa i ministara u Vladi Milana Nedića, koji su dovedeni u noći između 16. ili 17. jula 1946. iz zatvora u Đušinoj ulici, a potom, pred zoru, streljani.

TUŽILAC I ČLAN: Nalog za iskopavanje na Adi potpisao je svojeručno zamenik republičkog javnog tužioca Slobodan Radovanović, koji je istovremeno i predsednik Komisije za otkrivanje činjenica o izvršenju kazne nad Mihailovićem, inače jedan od brojnijih zagovornika teze da je Srbija „imala dva antifašistička pokreta“, partizanski i četnički, zbog čega „treba da budemo ponosni“ bez obzira što nikada niko od njih, uključujući i državnog sekretara u Ministarstvu pravde Slobodana Homena, nije rekao zašto se imamo dičiti čovekom koji je streljan nakon presude da je „oružanom akcijom i terorom, u saradnji s okupatorom podržavao okupaciju“. Upravo ta presuda sada se preispituje pred Višim sudom u Beogradu u sklopu zahteva za rehabilitaciju Dragoljuba Mihailovića koju su podneli njegov unuk Vojislav, a potom podržali Srpska liberalna stranka, Udruženje pripadnika Jugoslovenske vojske u otadžbini, Udruženje političkih zatvorenika i žrtava komunističkog režima i profesor međunarodnog prava Smilja Avramov, koja bi trebalo da bude i pravni savetnik haškog optuženika Ratka Mladića.

HITLEROV ORDEN: Do odluke suda koja će presuditi da li se ova zemlja oslanja na antifašističku tradiciju bivše Jugoslavije koju su priznale sve evropske zemlje ili na Mihailovićevu kolaboraciju sa okupacionim snagama Nemačke, Više javno tužilaštvo počeće sa ekshumacijom posmrtnih ostataka na Adi Ciganliji. Ako se kojim slučajem utvrdi da je otkriven grob Dragoljuba Mihailovića, mnogima u ovoj napaćenoj zemlji neće biti jasno koga su našli: onog dobrog, starog, bradatog Dražu, koji je sa „crnim trojkama“ klao ljude noseći kame u zubima, zajedno sa Pavlom Đurišićem satirao sandžačke muslimane, što je nagrađeno Hitlerovim gvozdenim krstom, zagovornika etničkog čišćenja državne teritorije od svih narodnih manjina i nenacionalnih elemenata, pobornika stvaranja velike Srbije do granica Karlobag–Virovitica koji je sarađivao sa Nemcima od sastanka u Divcima ‘41, ili pak nekog novog Dragoljuba, obrijanog i namirisanog, koji sa okupatorom nije sklopio devetnaest sporazuma niti s jedinicama učestvovao u nemačkim ofanzivama u borbi protiv partizana, čije su žrtve u Srbiji malobrojnije od žrtava ostalih kvislinških snaga zajedno, koga se na sastanku u Teheranu nisu odrekli predsednici SAD, Velike Britanije i SSSR, i zbog koga je kralj Petar II pozvao četnike da pristupe Narodnooslobodilačkoj vojsci pod komandom Tita, kako bi izbegli „sramni žig izdaje“. To će ujedno biti odgovor na pitanje da li se ova zemlja drži tradicije antifašizma koju je priznao čitav slobodni svet, ili će tražiti oslonac tamo gde ga nema, i koji će se izmaći ispod nogu čim posustane ideološka halabuka o dva antifašistička pokreta, pretvarajući se u prah i pepeo, nalik onom koji je pronađen na Adi.