Travnjak

Počelo je sa pocinkovanom žicom razvučenom između bagremovih kočića po ivicama prostora na kojem se igrao najbolji fudbal na svetu. Došli radnici i zaboli metalne table sa natpisom „Zabranjeno gaženje trave!“. Nastupio je period prve kriminalizacije – sukoba sa državnim autoritetom, personalizovanim kroz uniformisane čuvare parkova.

Položaj travnjaka između tri novobeogradska paviljona omogućavao je čuvarima da u racijama pohvataju ceo tim koji bi se nalazio u fazi odbrane, dakle okrenut leđima nastupajućoj jedinici za specijalnu operaciju: sačuvajmo pluća našeg grada! Prestupnici su bili obarani pa, što milom što silom, odvođeni kod roditelja na upisivanje mandatne administrativne kazne. Pao bi tu pokoji šamar, cimanje za zuluf, vučenje za uvo, sve dovoljno za prve frustracije i trajni otpor prema uniformisanim licima. Pad preko žice je bio bolan, ponekad sa ozbiljnim povredama, a uvek je izazivao uvredu zbog pecanja u zamku postavljenu za disciplinovanje socijalističke omladine.

U travnjaku su rasle bele rade, maslačci, kamilica, kopriva, bokvica i detelina. E, zbog te deteline došlo je do prvih spontanih demonstracija i otpora novom travnjačkom režimu, mnogo pre obližnjih studentskih demonstracija protiv običnog režima. Sukob je nastao kada je skupina devojčica uhvaćena u pojasu sa detelinom gde su prebirale da nađu onu sa četiri lista. Iznenađene odlučnim nastupom čuvara, počele su da beže i vrište koristeći onu oktavu koja dominira iznad svih zvukova koje ljudi glasom proizvode. Privuklo je to prolaznike, skupinu pivopija sa obližnjeg kioska i, naravno, dečake, tzv. šiljokurane, odlučne da se osvete za ranija poniženja. Između sateranih devojčica i čuvara isprečio se aktivni, nenaoružani kordon. Posle psovki, guranja i koškanja, čuvari su se dali u stampedu u bekstvo, sve uz, sada, radosnu vrisku devojčica.

Sutradan je milicija privela bradatog pijanca zbog navodnog nanošenja povreda jednom čuvaru, a neko je rekao da je odveden zbog pevanja zabranjene pesme.

Kosači su dovoženi traktorom, postrojavani u vrstu i izdavana su im naređenja za dalje postupanje od strane lica sa kačketima i prslucima od braon skaja ispod kojih se nazirao pištolj u kožnoj futroli. U kamernoj tišini čuo se otkosni šljis u ravnomernom radijalnom kretnju kosača. Lice iz skaja je naređivalo da se izvadi brus za oštrenje kosa, da se izmeni trasa košenja, pauzu za ‘leba i paštetu za koju je izdavao nožić za konzerve, vadeći ga iz dela futrole za rezervni šaržer. Na obodu prostora pojavljivali su se milicionari pozornici, a povremeno je prolazila marica, neizbežni tristać. Domaćice su znale da je zabranjena komunikacija sa kosačima, a nije im padalo na pamet da posluže službeno lice odeveno u skaj. Deca su mahala kosačima, zatvorenicima, koji su krišom otpozdravljali iz traktorske prikolice u suton na kraju prinudnog radnog dana.

Dobar broj devojčica i dečaka koji su odrasli oko tog travnjaka izgubio je cipele ispred podvožnjaka u studentskim demonstracijama, gađao je diktatora starim cipelama sa pionirskog travnjaka, a potom su se našli ispred naoružanog pasivnog kordona, sve po redosledu do nade izgubljene u dimu i suzama usijanog oktobra. Ljubav prema sili i njenim resorima nije stanovala oko tog travnjaka.

Današnji gradski travnjaci se ne štite na opisani način. Održavaju se savremenim mašinama i vrednim rukama pristojnih radnika komunalnog preduzeća. Oko privatnih kuća i vikendica se razvilo takmičenje u održavanju travnjaka. Stavljaju se tepisi od dendro-materijala ili seju posebne vrste engleskog i semena za senovite površine. Perfekcionisti ovog kulta vade maslačke, bokvicu i širokolisne biljčice specijalnom alatkom koja tubasto prodire u koren uljeza. Trava se prska skupom pitkom vodom i posipa veštačkim đubrivom koje izaziva nestvarnu tamnu boju. Ivičnjaci se odvajaju trimerima a prozračnost zemlje postiže se mašinom sa noževima za ravnomerno zasecanje zemlje i uklanjanje suve trave i mahovine. Krtice u redovima travnjaka se uništavaju tabletama koje sadrže fosfor i u zatvorenom hodniku razvijaju gas što se prostire po tunelima sve dok ne istera ili uguši životinjicu.

Gradske travnjake ugrožava jedna druga sila koja se izdigla iznad građanskog otpora. Ona je naoružana teškim građevinskim mašinama i debelo podmazanim dozvolama administracije koja ubrzava rad na kraju svog mandata i vakta moći. Osvajaju se travnjaci, trotoari, a sa neba se dejstvuje po potkrovljima i ravnim krovovima. Za slučaj otpora postavljaju se kordoni kao pokazna vežba za disciplinovanje građanstva u nerazumevanju tranzicije. Fudbal se slabo igra između vršnjaka a još slabije kad igraju očerupani državni orlovi. Travnjake zloupotrebljavaju kućni ljubimci za običnu nuždu. U krajnjoj nuždi se potežu peti park i princip (šesti) u kome je sila jedina istina.

Zategnuta pocinkovana žica oko travnjaka ispred osnovne škole saplela je decu po izlasku iz popodnevne smene, pa je na travnjaku zalegla gomila učenika. Deca iz kraja su strpljivo čekala da se to desi da bi uzvikivala: „trava-nj-nj-nj-nj“ i „apri-li-li-li“! A tog proleća se živelo u Srbiji.