Na stazama nostalgije

Beogradska izdavačka kuća Veseli četvrtak pokrenuta je pre tačno petnaest godina i, među ljubiteljima devete umetnosti, a posebno među onima koji su rođeni 60-ih i 70-ih godina prošlog veka, ustoličila se kao jedna od najvažnijih institucija stripa. Razlog je jednostavan – profilisala se kao izdavačka kuća koja objavljuje italijanske stripove izdavačke kuće Serđo Boneli.

Da se podsetimo: u nekadašnjoj državi, generacije čitalaca, posebno onih iz pomenutog perioda, zaljubile su se u strip, čitajući upravo Boneli stripove. Tada je novosadski Dnevnik bio gigant izdavaštva, i pod svojim okriljem imao je dve edicije, čuvenu “Zlatnu seriju” i “Lunov magnus strip” – obe su dogurale do impresivnih hiljadu brojeva.

“Zlatna serija” i “Lunov magnus strip” pokrenuti su 1969. godine. “Zlatna serija” je krenula prva. A onda je tadašnji urednik Dnevnika Mitar Milošević osmislio reviju na većem formatu koja će biti pandan prvoj ediciji. Mitar Milošević je tada već bio i poznat autor pod pseudonimom Frederik Ešton. Naime, njegov Lun, kralj ponoći, bio je hit u ediciji X-100, a pisac i urednik je smatrao prigodnim da novu reviju pogura baš sa svojim popularnim junakom. Uz strip se u reviji našla priča o Lunu, a izdanje je po njemu nazvano “Lunov magnus strip”. “Magnus” se odnosilo na format edicije, veći u kom je objavljivana “Zlatna serija”, ali nije bio dugog veka: već posle nekoliko brojeva ustalio se format kao kod “Lunovog” pandana. Sama edicija je pak poživela skoro četvrt veka i obustavljena je 1993, kad i sve ostalo.

Tokom tih četvrt veka, “Lunov magnus strip” je ugostio sve viđenije junake izdavačke kuće Boneli. Bili su tu Teks od prvog broja, ubrzo i Zagor, a od broja 511 – Dijamantska klopka – i Mister No. Taj junak, potom Veliki Blek, kao i čuveni postmoderni vestern Ken Parker, biće ekskluzivni naslovi “Lunovog magnus stripa”, dok će se Zagor i Teks s vremenom preseliti u sestrinsku reviju.

Kolekcionarska strast prema “Zlatnoj seriji” i “Lunovom magnus stripu” ne jenjava. Pojedini brojevi ovih edicija dostižu astronomske cene na tržištu stripova, a posebno Nasilje u Darkvudu (“Zlatna serija” 13, inače prva epizoda Zagora objavljena u bivšoj Jugoslaviji) i Blago crvene planine (“Lunov magnus strip” 4, takođe priča o Zagoru).

Još jedna pojedinost svedoči o nekadašnjoj popularnosti ove dve edicije, ali istovremeno i o tome koliko se danas tržište stripa osulo. Naime, dok se danas tek najpopularniji junaci mogu pohvaliti četvorocifrenim tiražem, a većina se nalazi ispod magične cifre od 1000 primeraka po broju, “Zlatna serija” i “Lunov magnus strip” su distribuirani u desetinama hiljada primeraka, a legende kažu da su neki brojevi išli u tiražu od stotinu i više hiljada. I to svake nedelje, bez izostanka, svake srede i petka. Makar do kobne 1993. godine.

Od gašenja ove dve edicije i teskobnog odsustva Boneli stripova u Srbiji, bilo je potrebno da prođe 15 godina da ih Veseli četvrtak vrati na kioske. To se ujedno smatra trenutkom revitalizacije stripa u Srbiji. Ili makar početnom tačkom tog procesa koji i dalje traje. Naime, tačno na petnaesti rođendan, Veseli četvrtak je objavio “Lunov magnus strip”, istina u drugačijem ruhu, pa zato i pod imenom “Novi Lunov magnus strip”. Ovom prilikom valja napomenuti da je pet godina pre toga “Veseli četvrtak” već bio vratio “Zlatnu seriju” (“Vreme” 1482). Objavljivanje Bonelija u Srbiji podrazumevalo je ponovni dolazak starih i voljenih junaka – Zagora, Dilana Doga, Teksa, Martija Misterije, Mister Noa – ali i nekih novih, koji u vreme stare Jugoslavije nisu postojali, poput Dragonera, Napoleona ili Dampira. I pored toga, “Lunov magnus strip” i “Zlatna serija” novosadskog Dnevnika ostali su zlatni standard u očima kupaca. Revije sa pričama koje se nadovezuju iz broja u broj, pa makar i štampanim na novinskom papiru i sa mekim koricama, bile su žive u sećanjima fanova, a koncept redovnih serijala za svakog junaka posebno i dalje su nužno zlo.



“Novi Lunov magnus strip” je omaž – revitalizacija brenda u novom ruhu i za drugačija vremena. Otud i reč “Novi” na početku naziva. Kopija stare edicije bila bi, uostalom, samo bleda kopija. Nova edicija imala jer nostalgičan naklon starom brendu, pa je zato tu i priča o Teksu Tajna zlatnog rudnika koja je krasila prvi broj starog “Lunovog magnus stripa”, kao i novela Lun, kralj ponoći i otmičar, preneta uz dozvolu naslednika Mitra Miloševića uz blagoslov da nova edicija ponese naslov koji je skovao nekadašnji urednik Dnevnika. Ime, Teksova priča iz prvog broja i novela o Lunu, kralju ponoći, dovoljna su doza nostalgije. Makar za prvi broj. Jer ovo ipak nije ni nastavak ni kopija stare slavne edicije, već nešto potpuno novo za 21. vek. Otud i moderni Teks u nastavku – Živ ili mrtav! Bozelija i De Anđelisa na skoro 250 strana prva je priča Bonelijevog serijala Tex Willer, mlađeg pandana najčuvenijeg italijanskog vesterna. Mauro Bozeli je 2018. godine pokrenuo ovu podediciju kao urednik Teksa. Stari je junak vesterna obitavao tada na italijanskim kioscima 70 godina, a Bozeli je imao potrebu da ponovo istraži neke periode njegove mladosti na moderniji način. Otud i nova edicija kao spoj stare tematike i novijeg pristupa. I kao takva idealan je izbor za prvi broj “Novog Lunovog magnus stripa”, koji takođe istražuje domete starijih uzora na moderan način.

Zanimljivo je posmatrati ove dve priče o Teksu uporedo. Prva, Tajna zlatnog rudnika, noseći je motiv u prvom broju edicije iz 1969. godine, pa ipak ni danas nije izgubila na svom šarmu. Pisao ju je tvorac Teksa Đanluiđi Boneli prepoznatljivim britkim stilom punim akcije i vestern klišea. To ne umanjuje njenu dopadljivost. Vestern klišei su Teksu doneli status koji ima danas u Italiji kao najtiražniji strip i predmet nacionalnog ponosa. Autori Teksa prosto te klišee dovode do perfekcionizma već 75 godina. Pored ove priče je moderni Živ ili mrtav!, koji na noviji način reinterpretira konkretno prvu Teksovu priču iz 1948. godine. Savremena naracija Maura Bozelija dala je staroj priči neophodnu dubinu, dok je crtež Roberta de Anđelisa vizuelno udahnuo svežinu i stavio serijal na nivo današnjih standarda Teksa.

Isto to se može reći i za “Novi Lunov magnus strip” u celini. Ideja i koncepcija stare edicije su unapređene i modernizovane, koliko sadržajem toliko i formom. Prilagođen je podjednako starim fanovima i novim čitaocima, ali treba da opravda sva očekivanja i bude novim generacijama ulaz u svet stripa koliko i uzor. I da opstane duže od njega, to se podrazumeva.