Foto: Robert Čoban
Ustavom je uređeno da multijezične table ispred gradova i sela Vojvodine ukazuju na višenacionalni sastav naselja. Vandalizam i poruke iz prošlosti nametnuli su se sami
Otkako je počela pandemija, biciklom sam obišao skoro trećinu naseljenih mesta u Vojvodini. Uvek sam govorio da je bicikl idealan način da se vidi neki grad ili zemlja – mnogo si brži od pešaka, a vidiš sve one detalje koji ti kada si u kolima ili autobusu promaknu.
Jedna od takvih stvari su table na ulasku u naseljena mesta. U ostatku Srbije one su uglavnom na jednom jeziku i pismu (na srpskom i na ćirilici) i samo u retkim izuzecima stoji još i latinični natpis, dok je Vojvodina po tom pitanju prava riznica različitih jezika i pisama. Na ovim potonjim, vide se i neke druge zanimljive prakse.
Tako, u mestima opštine Titel svi natpisi su dvojezični pa čak i ispred onih u kojima gotovo i da nema Mađara, poput Vilova na primer – stoji natpis i na mađarskom jeziku. Isto je i na teritoriji Zrenjanina.
Naime, Ustav Republike Srbije iz 2006. utvrđuje da se pokrajinskim propisima, a u skladu sa Ustavom i na osnovu zakona, mogu ustanoviti dodatna prava pripadnika nacionalnih manjina (čl.79).
Tako je Mađarski nacionalni savet utvrdio tradicionalne mađarske nazive svih naseljenih mesta na područjima na kojima je i mađarski jezik u službenoj upotrebi, što znači u trideset i jednoj lokalnoj samoupravi, ali i u naseljima gde Mađari nisu većina ili čak nikad nisu živeli. Tako su tradicionalni mađarski toponimi ispisani i na tablama sa nazivom mesta u kojima je udeo mađarskog stanovništva veoma mali, na primer u Orlovatu, Tarašu i Tomaševcu u kojima Srbi vekovima čine većinu stanovnika, pa i u selima u kojima većinu stanovnika čine Srbi kolonisti, u Kleku, Banatskom Despotovcu, i Lazarevu. Po tom pravilu, i na tabli koja najavljuje Zrenjanin piše i Nagybecskerek iako Mađari čine oko 13 posto stanovništva tog grada.
Međutim, nacionalni saveti Slovaka i Rumuna, čiji su jezici takođe u službenoj upotrebi na teritoriji Zrenjanina, utvrdili su svoje nazive samo u mestima u kojima žive pripadnici ovih nacionalnosti – u slučaju Rumuna to su Ečka (Ecica), Jankov Most (Iancaid), Klek (Clec), Zrenjanin (Zrenjanin), a kod Slovaka – Aradac (Aradáč), Belo Blato (Biele Blato), Zrenjanin (Zreňanin).
Godine 2018. nepoznati počinioci precrtali su mađarske nazive na ulazu u neka sela u okolini Zrenjanina u kojima žive Srbi kolonisti – poput „čuvenog“ Lazareva u kojem se skrivao Ratko Mladić.
Prvi ovakav incident desio se još pre 17 godina u Srbobranu, mestu u kojem Mađari čini 27% stanovništva. Dan nakon što su dvojezične table postavljene, nepoznate osobe su na ulasku u Srbobran iz pravca Bečeja belom farbom precrtale naziv mesta na srpskom jeziku i dodale datum „januar 1942“, što je bila jasna aluzija na Raciju.
Početkom 2020. nazivi na mađarskom jeziku zacrnjeni su ili oštećeni na ulaznim i izlaznim tablama čak pet mesta Zapadnobačkog okruga. Nepoznati počinioci su iškrabali i ogulili mađarske nazive somborskih sela Svetozar Miletić (Nemesmilitics), Čonoplja (Csonoplya), Aleksa Šantić (Sári), Kljajićevo (Kerény), odnosno Kruščića (Veprőd) u opštini Kula.
Pre nekoliko meseci precrtan je mađarski natpis na ulasku u selo Skorenovac. Ovo selo je osim po tome što važi za najjužnije većinsko mađarsko naselje na svetu, poznato i po meštaninu Zoltanu Daniju, čuvenom po obaranju „nevidljivog“ aviona F-117 prilikom NATO-bombardovanja 1999. Sutradan nakon tog događaja, meštani su se okupili i očistili tablu.
Putujući biciklom po Šajkaškoj, primetio sam da su mađarski natpisi na tablama ispred sela u kojima nije bilo Racije, u Kovilju i Kaću, zato što su je sprečili lokalni Mađari i Nemci – ostali netaknuti. Isto je i ispred Šajkaša gde Racija nije bila masovna. Ispred Mošorina u kojem je u Raciji ubijeno 205 meštana (10% sela), mađarski natpis je preškraban.
Da završimo ovu priču u vedrom duhu, o jednom pozitivnom rekorderu: na ulazu u Belu Crkvu nalazi se tabla sa čak šest natpisa: na srpskom (ćirilica i latinica), rumunskom, mađarskom i češkom. I svi su neoštećeni. Neki meštani kažu da bi zbog bogate istorije ovog mesta trebalo dodati i natpise na nemačkom i ruskom jer su pre Drugog svetskog rata u Beloj Crkvi živele velike zajednice ova dva naroda.
Robert Čoban
Čitajte dnevne vesti, analize, komentare i intervjue na www.vreme.com
Dok Srbija u pristupnim pregovorima sa Evropskom unijom znatno zaostaje za Albanijom i Crnom Gorom, Aleksandar Vučić pred svoj put za Brisel predlaže da svi zajedno uđu u EU. Vidimo se tamo, poručuje mu Milojko Spajić
Studenti Pravnog fakulteta protestom „365 dana traženja pravde“ obeležili godišnjicu početka blokade na tom fakultetu
Službena beleška tužiteljke Prvog osnovnog javnog tužilaštva otkriva da joj je 5. novembra onemogućeno da izvrši uviđaj na prostoru Ćacilenda, iako je postojala prijava o teškom krivičnom delu. Dokument baca novo svetlo na postupanje policije tokom protesta
Korisnici Orion telekoma ponovo su izgubili N1. Da li je ovo trajno isključenje i ima li veze sa time što je pretplatnike ove firme preuzela firma koju treba da kupi Telekom - pre samo nedelju dana
Prema najnovijem izveštaju platforme CIVICUS Monitor, Srbija je u 2025. godini pala iz kategorije „opstruiranog” u status države „pod represijom”, što podrazumeva ozbiljna ograničenja slobode izražavanja, okupljanja i udruživanja
Evro skače, ljudi hrle u menjačnice, banke odbijaju da kažu da li posluju sa NIS-om, a režim kaže - sve je do panike. Moguće, ali ko je širi
Performansi ministra kulture Nikole Selakovića u vezi sa Tužilaštvom za organizovani kriminal ne odišu, doduše, naročitim glumačkim talentom, ali zato verno dočaravaju prirodu naprednjkačke vlasti
Izjavivši da je Vučić pravi cilj Tužilaštva za organizovani kriminal, Selaković je kanda aludirao na američki antimafijaški zakon RICO – ne goni se samo ko je direktno učestvovao u krivičnim delima, nego i onaj ko je bio na čelu organizacije koja ih je počinila. A poznato je ko vodi naprednjačku vlast
Odlazak najboljeg evropskog trenera
Ništa nije crno-belo osim “Partizana” i Željka Obradovića Pretplati seArhiva nedeljnika Vreme obuhvata sva naša digitalna izdanja, još od samog početka našeg rada. Svi brojevi se mogu preuzeti u PDF format, kupovinom digitalnog izdanja, ili možete pročitati sve dostupne tekstove iz odabranog izdanja.
Vidi sve
