„…Kada zalupite dakle za sobom vrata tog slavnog imaginarnog muzeja, koji nije ništa drugo do samo smetlište ljudske taštine, i otmete se zavodljivom ratiu teorijskih postulata – ponovo stojite sami…“, odlomak je iz teksta Danila Kiša o stvaralaštvu Radomira Reljića, koji se može označiti i kao pretpostavka inicijative posvećene savremenom likovnom stvaralaštvu, koja će u narednom periodu biti predstavljena u nedeljniku VREME. Projekat „Nema teorije“, koji realizuju organizacija „Anonymous said:“ i časopis VREME, objedinjuje deset savremenih književnika i esejista, odnosno njihove tekstove posvećene savremenim likovnim umetnicima. Ovako koncipiran projekat polazi od aktuelnog sistema umetničke produkcije koji definiše jasni (sada i višedecenijski) prekid veza između likovnih umetnika, njihovih dela i publike, te marginalizacija likovnih umetnosti uopšte. Zapravo, kontinuirano opadanje javnog interesovanja za oblast likovnog stvaralaštva čini se da je rezultiralo gubljenjem mesta vizuelne umetnosti, umetnika i tekstova o umetnosti u opštem sistemu kulturnih vrednosti. Istovremeno, već izvesno vreme dominiraju nesagledivi stihijski procesi na savremenoj vizuelnoj sceni i paralelno postojanje mnogobrojnih umetničkih praksi, koje je teško sistemski i pratiti i obuhvatiti.
Zato smo, na ovom zadatku deblokade odnosa između umetničkih dela i publike, čiji samo deo želimo da pokrenemo, pozvali književnike i esejiste da svojim tekstovima doprinesu još jednom načinu doživljaja, svedočanstva i tumačenja savremenih likovnih dela. Svakako, ovaj poziv se oslanja na uvide Rastka Petrovića, Isidore Sekulić, Ive Andrića, Miloša Crnjanskog, Miroslava Krleže, Danila Kiša i drugih, u oblasti likovnog stvaralaštva, koji se projektuju do današnjih dana i savremenih pisaca, u čijem se vidnom polju, videćemo, često nalaze, upravo, dela iz oblasti savremene likovne umetnosti, kao i na posvećene izdavačke poduhvate Vladana Matijevića (Umetnička galerija „Nadežda Petrović“).
Književnici su pozvani da sami izaberu dela savremenih likovnih stvaralaca, te je rad na ovom projektu rezultirao kreiranjem uzbudljivih, intrigantnih, očekivanih, ali i sasvim neočekivanih stvaralačkih „parova“. Uz povratak afirmativnog pristupa likovnom delu i umetniku, nastojali smo da utičemo na konfiguraciju polja razumevanja i recepcije umetničkog dela, njegovim upotpunjavanjem aktivnim stavom pisaca u odnosu kako na savremeno likovno delo tako i na publiku, koja je postala otuđena, zaboravljena i podjednako marginalizovana. A bez publike nema ni Reči ni Dela.
I relaksirani naziv projekta ukazuje da predstavljeni tekstovi ne pripadaju korpusu usko stručnih, teorijskih zapisa o savremenoj umetnosti. Zapravo, istupajući iz unapred zadatih okvira unutar kojih je obavezno i jedino relevantno i opravdano kretanje umetničkih ideja, praksi i strategija da bi mogle biti prepoznate i priznate u danas vladajućoj kritičkoj i teorijskoj reči, nastojali smo da izbegnemo generacijske ili kolektivističke kriterijume. Namera je bila okrenuti se umetniku, individui i njenom/njegovom delu, i publici. A u živom i plodnom susretu različitih književnih disciplina i pristupa umetničkom delu, istaći značaj topline razumevanja i znanja srca. Zato ovi tekstovi mogu stajati kao samosvojno poetsko ili prozno delo, ali i kao pročišćeni i afirmativni kanal, koji nas bez šumova i sujeta direktno vode do izvora drugog dela. Te zato i zastupamo ovakvo zajedničko delovanje kao uzbudljiv susret, ohrabrenje, prepoznavanje i otkrivanje, iznenađenje i potvrđivanje.
Najzad, s obzirom da su naziv projekta (grafičko rešenje vizuelnog identiteta Saša Rakezić, alias Aleksandar Zograf), i sam koncept inspirisani navedenim tekstom Danila Kiša, jedino razumno bilo bi navesti ga u celini i sa velikim zadovoljstvom najaviti seriju od deset tekstova savremenih književnika posvećenih vizuelnim stvaraocima, koju otvara tekst Milene Marković o delu Simonide Rajčević.
Projekat „Nema teorije“ realizuju organizacija „Anonymous said:“ i nedeljnik „Vreme“, uz podršku Ministarstva kulture i informisanja Republike Srbije.
