Crveni tepih za bosanski san

Osnovan još daleke 1995. godine, ovogodišnji Sarajevo film festival predstavio je preko sto filmskih ostvarenja iz regije i sveta, ukrasivši se i zvučnim imenima kinematografije kao specijalnim gostima – Majk Li, Kevin Spejsi, Orlando Blum, te Tod Hajns, čija ostvarenja, poput Daleko od raja, Velvet Glodmine, Otrov… sarajevska publika ima priliku da vidi u programu „Tribute to“. Priznanje „Srce Sarajeva“ je ove godine dodeljeno Ket Wilers, producentkinji nekih od najznačajnijih filmova u regiji, poput Pre kiše Milča Mančevskog i Ničije zemlje Danisa Tanovića, za doprinos promociji regionalne kinematografije u Evropi i svetu.

Ovogodišnji festival tradicionalno je otvoren najnovijim ostvarenjem bosanskohercegovačke kinematografije – film Snijeg, rediteljke Aide Begić, posleratna je priča smeštena u zabačenom bosanskom selu, u kome živi šest žena koje su izgubile muževe tokom rata. Same i izolovane, boreći se za golu egzistenciju, u jednom trenutku suočene su sa izborom – neko želi da kupi zemlju na kojoj žive. Priča o borbi za „bosanski san“ koji čine duhovne vrednosti ovog prostora, te suočavanjem sa onim što nam se dogodilo na individualnom nivou, prvi je rediteljkin dugometražni film. Na ovogodišnjem Kanskom festivalu osvojio je gran pri kritike, a uskoro kreće distribucija po regiji – prva na redu je Makedonija, dok će i beogradska publika uskoro imati priliku da ga vidi.

Kao jedan od najznačajnijih regionalnih festivala, Sarajevo film festival je i ove godine najviše prostora dao ostvarenjima iz Mađarske, Hrvatske, Slovenije, Turske, Rumunije, Grčke i Srbije. U okviru takmičarskog programa za igrani film, publika je imala priliku da vidi dve regionalne premijere – film Delta, mađarske produkcije, reditelja Kornela Mundrucoa, koji govori o „neprirodnoj“ ljubavi brata i sestre u zabačenim vodenim krajevima Delte, dok drugo ostvarenje dolazi iz Turske – Moj Marlon i Brando, reditelja Huseina Karabeja, (opet) govori o zabranjenoj, neshvaćenoj ljubavi između turske glumice i njenog kolege, Kurda, smeštenoj u kontekst tursko-kurdskog konflikta. Svoju „međunarodnu premijeru“ na SFF-u imao je i film Dejana Zečevića, Četvrti čovek, koji je takođe prikazan u okviru takmičarskog programa, i koji je do sada dobio jako dobre ocene publike. Da je regija u fokusu SFF-a dokazuje i produkcijski segment festivala, Cine-link, koji već pet godina deluje kao podrška koprodukcijskim projektima. Suština je da se mladim autorima iz regije (koja je ove godine proširena i na Austriju) pruži mogućnost da snime svoja prva filmska ostvarenja – do sada ih je bilo dvanaest.

Pored ovog, prostor mladim autorima iz Jugoistočne Evrope dat je i na Talent kampusu, koji se organizuje u okviru festivala već drugu godinu za redom. Ove godine će ukupno osamdeset mladih scenarista, reditelja, glumaca, producenata, imati priliku da učestvuje na radionicama, diskusijama, predavanjima, koja vode Nuri Bildž Cejlan, reditelj iz Turske, Branko Lustig, producent iz Hrvatske, Teri Džordž, britanski reditelj (čija su najznačajnija ostvarenja In the name of the Father i Hotel Rwanda), Slavoj Žižek, slovenački filozof i teoretičar filma, i Majkl Li, proslavljeni britanski reditelj kome ovo nije prvi put da dolazi u Sarajevo. Li ove godine učestvuje na festivalu sa svojim najnovijim ostvarenjem Happy–Go–Lucky, u kome prikazuje suočavanje sa drugačijim stvarnostima koje doživljava junakinja Popi kada se, nakon što joj je ukraden bicikl, odluči da otvori auto-školu, koja joj iz korena menja lagodan i bezbrižan život u severnom Londonu.

Dokumentarni i kratkometražni filmovi se mogu pogledati u okviru takmičarskog i programa „Panorama“. Među dokumentarnim filmovima koji se takmiče za „Srce Sarajeva“ za najbolji film, i novčanu nagradu od 3000 evra, čak četiri dolaze iz BiH, i sva četiri na različite načine govore o događajima tokom rata i njegovim posledicama. U tom smislu ističe se film Ako ovo gledaš, mama…, autora Mustafe Mustafića i Daria Novalića, koji prati sudbinu 45 štićenika iz jednog od sarajevskih domova za nezbrinutu decu, koja su tokom rata prebačena u Italiju. Iako je namera bila da se deca nakon rata vrate u BiH, nekoliko njih je ostalo u Italiji – zaboravljaju svoj jezik, grade nov identitet, no istovremeno pate od nostalgije. Iz Srbije je prikazan dokumentarni film Marka Jeftića Bajne vile, čija radnja prati osnivanje seksteta u beogradskom Domu penzionera.

Sarajevo ovih nedelju dana bukvalno „živi“ Festival, koji je nesumnjivo jedan od najznačajnijih kulturnih i filmskih događaja u regiji. I pored vatrometa, luksuza, gostiju i imena iz inostranstva, ipak je preovlađujući utisak da je reč o festivalu koji je pre svojevrsni eksces, negoli produkt zahuktalog razvoja bh kinematografije. Činjenica je da su preko godine bioskopi prazni (ali i da se samo jedan novi izgradio nakon rata), sa više nego siromašnom ponudom filmova, da je domaća produkcija prošle godine izbacila samo jedan film (pomenuti Snijeg Aide Begić), mogla bi da ukaže na potrebu da se novac iz budžeta, koji bi trebalo da bude namenjen kulturnim projektima, raspoređuje na više različitih adresa, a ne samo na SFF.