Prvi put posle devet godina u utorak se nije održala šetnja u spomen na uvođenje “Belih traka” za nesrpsko stanovništvo 31. maja 1992. godine u Prijedoru. Udruženju ubijene dece Prijedora tamošnji MUP nije odobrio šetnju, već samo okupljanje na jednom od prijedorskih trgova i to ograničeno od 12 do 13 časova.
Umeso šetnje u znak sećanja na ubijeno prijedorsko nesrpsko stanovništvo i jezive ratne zločine koji su počinjeni na Bošnjacima i Hrvatima odobrene su proslave rođendana mađarskog premijera Viktora Orbana i vlasnika televizije Pink Željka Mitrovića, ali i proslava inauguracija Aleksandra Vučića. Zašto Mitrovića i Orbana? Očigledno srpdnje sa zločinima radi.
Proslave rođendana trebalo je da se održe u isto vreme na glavnom gradskom šetalištu. Kao organizatori su navedeni zamenik gradonačelnika Prijedora Žarko Kovačević i novoosnovana organizacija za jačanje nacionalne svesti mladih u RS “Princip”. Kovačević se nedavno “proslavio” po statusu na Fejsbuku u kome je na katolički Uskrs rekao da vjernicima ne može čestitati praznik jer se “gnuša katoličkog klera nad Srbima”.
Organizacije Inicijativa mladih za ljudska prava u Srbiji, Bosni i Hercegovini i Hrvatskoj zatražili su od lokalnih vlasti i policije u Prijedoru da prestanu sa sabotiranjem obeležavanja Dana belih traka.
Navodna proslava Mitrovićevog i Orbanovog rođendana, ni jedan ni drugi nikakve veze sa Prijedorom, je čisto sprdanje sa strahotama kojima je u Prijedoru tokom rata bilo izloženo nesrpsko stanovništvo.
Bele trake za Muslimane i Hrvate
U ponedeljak 30. maja održana je komemoracija pod nazivom “30. godišnjica odbrane” u spomen srpskim policajcima i civila poginulim na taj dan 1992. godine. Gradonačelnik Prijedora Slobodan Javor rekao je da “poštujući sve žrtve jednako” želi naglasiti da je Prijedor tada napadnut, da “Srbi nisu nikoga napali, već su branili svoje kuće”. Dan kasnije uvedeno je obavezno nošenje “belih traka” za nesrpsko stanovništvo, a uskoro su otvoreni i logori Omarska, Trnopolje i Keraterm za lokalno muslimansko i hrvatsko stanovništvo.
Krizni štab Prijedora, pod vođstvom kadrova Srpske demokratske stranke (SDS) Radovana Karadžića, tog 31. maja pre tri decenije objavio je proglas u kome se navodilo da “građani muslimanske i hrvatske nacionalnosti moraju na svoje kuće i stanove izvjesiti bijele zastave i na ruke staviti bijele trake”, te da će “u protivnom, snositi teške posljedice”.
Do nemira u gradu je došlo nakon prolaska Jugoslovenske narodne armije sa kojom su stigle i različite paravojne formacije koje su ostale u Prijedoru. SDS je ubrzo zauzeo ključne gradske institucije i postavio kontrolne punktove po gradu, a situacija je kulminirala nasiljem i proterivanjem Muslimana i Hrvata iz grada zarad stvaranja etnički čiste opštine.
Omarska, Keraterm, Trnopolje
Logori Omarska, Keraterm i Trnopolje zatvoreni su nakon nekog vremena pod pritiskom međunarodne zajednice, ali se procenjuje da je tada već kroz njih prošlo više hiljada ljudi.
U gradu je tokom rata ubijeno 3.176 civila nesrpske nacionalnosti, među kojima i 102 dece, dok je veliki broj ljudi prošao kroz pomenute logore. Za ratne zločine u Prijedoru osuđeno je 15 osoba, od toga 11 u Hagu.
Prema popisu stanovništva iz 1991. godine Prijedor je imao otprilike jednak broj Srba i Muslimana. Danas je Srba skoro duplo više.
Izgleda da ni danas, trideset godina kasnije, nema govora o normalnom suživotu i pomirenju. U suprotnom suzdržali bi se na današnji dan, ne bi se Mitrović i Orban ljutili.
F.M./Radio Slobodna Evropa
Čitajte dnevne vesti, analize, komentare i intervjue na www.vreme.com
