She walks in beauty, like the night
Korača lepa poput noći
Of cloudless climes and starry skies;
Zvezdane, vedre i bez sene;
And all that’s best of dark and bright
I svu ćeš tamu i sjaj moći
Meet in her aspect and her eyes
Videt u njene motreć’ zene
(Lord Byron, She Walks in Beauty)
(Lord Bajron, Korača lepa)
Merijen Fejtful snimila je ploču po sopstvenoj meri. Sa svojih 74, i svim mogućim iskušenjima koja su je neprestano spopadala na praktično svakoj etapi njenog dugog i burnog životnog i profesionalnog puta, Fejtfulova je smogla snage da se još jednom odupre očajanju i smrti (poslednji put bio je to težak oblik kovida 19, prošle godine), vrativši se na scenu kao ono što zapravo jeste – velika zvezda. Da uživa poštovanje sasvim izabranih kolega, pokazuje između ostalog njen novi album She Walks in Beauty (BMG) na kojem je ugledni multiinstrumentalista i kompozitor Voren Elis svakako najznačajniji kolaborant, ali za njim ne zaostaju jedan Nik Kejv, koji ovde svira klavir na više numera, francuski violončelista Vensan Sigal što dodaje dubinu zvučnoj slici u svakoj svojoj pojavi, a o dejstvu Brajana Ina na ukupnu muzičku arhitektoniku u The Bridge of Sighs i naročito u La Belle Dame Sans Merci, da i ne govorimo. Ovim dičnim rok vitezovima gospe Fejtful priključuje se i producent/snimatelj Pi Džej Harvi, čuveni Head, koji je zapravo sa Merijen Fejtful u pomenutom projektu od samog početka.
Pažljivo tretirajući probrana remek-dela engleskog romantizma, za koja je vezana još od školskih dana, Merijen Fejtful napravila je neverovatan iskorak u tumačenju ostvarenja svojih poetskih predaka. I to sa pokrićem. Mnogo koji od velikih pesnika u njenom izboru okončao je svoj život rano – nesrećom ili bolešću, pomenimo samo Šelija i Kitsa. Taj mladićki vajb, zanos i osećanje nečeg zloslutnog, što skoro pa neprestano nadvija se nad stihove ovde, dolazi nam u tumačenju žene jednako romantičarski predane celog svog veka. Dotičući nebrojeno puta dno u ljubavi, poslu, konačno zdravlju – nije li Fejtfulova prava osoba da nam sa punim razumevanjem prenese svojim nadahnutim recitovanjem ove rime, proživevši ih lično već toliko puta od svojih tinejdžerskih godina?
Kada ploču otvori naslovna pesma Korača lepa (She Walks in Beauty), ozari nas u taj mah simfonija probuđene prirode, na čijem fonu odigrava se Bajronov san o otelotvorenoj krasoti. Zvuk ovde opija, no ipak sa malim okretom zavrtnja ludila koje može svakog trena da se rasplamsa, prizivajući onu rajsku napetost aktuelnog Carnage albuma Nika Kejva i Vorena Elisa, i to ne jedini put.
Most uzdaha Tomasa Huda (The Bridge of Sighs) treperi zato mekim svetlacima muzičkih instrumenata, tvoreći divotno osunčane predele nasuprot mraku što podiže se sa jadne sudbine nepoznate utopljenice. Fejtfulova duboko saoseća, gotovo preklinjući svojim raspuklim glasom za nežnost prema nesrećnici bez igde ikog: Take her up tenderly/ Lift her with care/Fashion’d so slenderly/ Young, and so fair!
Lepa gospa bez milosti Džona Kitsa (La Belle Dame Sans Merci) o kobnoj je ljubavi, gubitku, te pesnikovom naslućivanju skorog isteka sopstvenog života. Muzika onostrane strepnje koja golica svojim škriputom vaše ozeblo srce, stvara okvir za priču o zlosrećnom vitezu zaljubljenom u vilinsku devu što začarava srca. Taj san o vrhunaravnoj predanosti ljubavi, koja na javi nema ispunjenja, oličen je zvukom što steže vaše uho poput Prokrustove postelje. Voleti sablast nerešiva je zagonetka, otuda Fejtfulova diže kosu na glavi završnim stihovima: And this is why I sojourn here/ Alone and palely loitering/ Though the sedge is withered from the lake/ And no birds sing (I eto zašto samotnom, bledom/ Sad bludi korak moj/ Mada su jezerom trske već suve/ I tica minu poj).
I, evo jednog od vrhunaca ploče, Kitsove Ode slavuju (Ode to a Nightingale), omamljujuće intimne koprene zvuka što grabi vam dušu ispod hrapavog kazivanja. Noć je blaga – veli Džon Kits, ali svetlosti nema i čudna tuga širi svoje neodoljive otrove kojima se telo prepušta u snoviđenju: Was it a vision, or a waking dream?/ Fled is that music: Do I wake or sleep? (Je li to vizija, il’ san na javi?/ Nesta te muzike: bdim li ili snim?).
Kapljica svetlosti i raskoši prirode uhvaćena je pak u Kitsovoj Jeseni (To Autumn) kao insekt u ćilibaru. Ovo je oda lepoti tako nestalnoj, premda darova punoj u svom spokojnom zrenju: Where are the songs of spring? Ay, Where are they?/ Think not of them, thou hast thy music too/ While barred clouds bloom the soft–dying day/ And touch the stubble–plains with rosy hue (Gde Proleća su pesme? Gde su, gde?/ Ne misli na njih, imaš i ti svoju/ Dok oblak skriva dan što tiho mre /I strništima daje rujnu boju).
Sećate se kako na debi albumu Strenglersa Rattus Norvegicus u pesmi Ugly Džej Džej Barnel divlje peva: I could have read/ A poem called/ Ozymandias/ To her instead? Hvala Urošu Đuriću što me na to podsetio! U Ozimandijasu Persija Biša Šelija, kod Merijen i Vorena sve je međutim ljeskanje zvuka pod večno tajnovitim sunčevim zrakama. I kad čujete Fejtfulovu kako započinje pripovedanje o putniku iz drevne zemlje i kralju nad kraljevima Ozimandijasu tj. Ramzesu II, osećate prolaznost i najmoćnijih, koji završavaju sravnjeni sa zemljom poput ma kojeg smrtnika, koliko god da su strašni i preteći za života bili: Nothing beside remains. Round the decay/ Of that colossal Wreck, boundless and bare/ The lone and level sands stretch far away (Ničega drugog nema. Samo bljeska/ Oko te silne ruševine belo/Prostranstvo pustog beskonačnog peska).
U From The Prelude (Vilijam Vordsvort, Iz Preludijuma) muzika ponovo nosi onu pogibeljnu čulnost albuma Carnage, čija se fantazija poput bršljana širi stihovima. I kad Fejtfulova kaže: Free as a bird to settle where I will… I cannot miss my way. I breathe again! – osetite tu oslobođenost u senzualnim proplamsajima Elisovog zvučnog neimarstva.
Vordsvortova Surprised by Joy (Iznenađen radošću) zavodi iz istih razloga, dok Merijen svojim najslađim glasom besedi: Love, faithful love, recalled thee to my mind – But how could I forget thee?, da bi nas u Šelijevoj To the Moon muzika ponovo uvela u bajkovitu promisao – neobičan tretman deklamovanja Fejtfulove, svedoči ovde o ambicioznom muzičkom eksperimentu koji traje.
O mirenju sa sudbinom, starenju, propadanju ljubavi ili čemu već god, govori možda najsuštinskija pesma albuma, Bajronova So We’ll Go No More a Roving (Dakle, lutati nećemo više): So, we’ll go no more a roving/ So late into the night/ Though the heart be still as loving/ And the moon be still as bright (Nećemo više tako kasno/ Lutat u noćni sat/ Premda će grud još ljubit strasno/ I mesec jednak sjat), kojoj se pridružuje monumentalna završna The Lady of Shalott Lorda Tenisona, misteriozno mrmorećeg zvukovlja, što svejedno doziva život, bez obzira na neutešnu začudnost rima.
Ploča She Walks in Beauty u izvesnom smislu oda je Merijen Fejtful sebi samoj. Gradeći svoju ličnost strastveno, još od dana kada je bila samo Džegerova devojka, a potom i tek njegova bivša, Fejtfulova se neprestano hvatala u koštac sa predrasudama dominantno muškog sveta u muzičkom biznisu, sve u čast svojih autorskih doprinosa, evo do današnjih dana.
Uloživši iskustvo celokupnog života u autorsku selekciju svojih poetskih naklonosti na She Walks in Beauty, Merijen Fejtful inspirisala je Vorena Elisa da do kraja izmašta prefinjene zvučne svetove i sa majušnim kružokom osetljivih muzičkih prijatelja razvije ideju što iz pozadine pokreće ovo delo. Rezultat je niz delikatnih umetničkih obrada dobro poznatih rima, koje vas u blistavom govorenju Fejtfulove povremeno zgrome spoznajom kako usud srca može voditi u totalnu propast.
U tom večnom otkrivanju sebe leži snaga Merijen Fejtful. Jer, nakon svega, ona je i te kako kadra da još jednom priredi iznenađenje čitavom svetu. Živa bila!
