Zašto je u Srbiji manje brakova, a više razvoda?

Načelnica Odeljenja za demografiju Republičkog zavoda za statistiku (RZS) Gordana Bjelobrk rekla je da je tokom 2022. godine u Srbiji sklopljen 32.821 brak, što je za 2.987 brakova manje nego 2011. godine.

Sa druge strane, beleži se porast broja razvoda, pa je tako 2022. godine bilo 9.813 razvoda, odnosno za 1.562 više nego 2011. godine kada je razveden 8.251 brak, navela je Bjelobrk za Tanjug.

Prema podacima, prosečna starost pri zaključenju braka za mladoženje iznosila je 34,1 godinu, a za neveste 31,1, a najveću prosečnu starost prilikom sklapanja braka imaju parovi u beogradskom regionu dok u Šumadiji i zapadnoj Srbiji imaju najmanju.

Bjelobrk je rekla i da se prema broju sklopljenih brakova u odnosu na broj stanovnika najbolje „rangirao“ beogradski region, Šumadija i Zapadna Srbija sa 5,1 odsto, dok je najniža stopa zabeležena u južnoj i istočnoj Srbiji sa 4,5 odsto.

Najveći broj razvedenih brakova trajao je do četiri godine, dok je svaki peti brak trajao od pet do devet godina.

“Treći na lestvici razvedenih brakova su brakovi koji su trajali 25 ili više godina. Svaki drugi razvedeni brak je sa decom, 52,5 odsto, a najviše njih, negde oko 27 odsto, je u bračnoj zajedinici imalo jedno dete“, navela je ona i dodala da podaci pokazuje da je najmanja stopa razvoda zabeležena kod brakova koji traju između 20 i 24 godine.

Bjelobrk je navela da kada posmatramo stope razvoda brakova po regionima, najnižu stopu beleže Šumadija i Zapadna Srbija, sa nešto više od jedan odsto, dok ih je najviše u Vojvodini sa skoro dva odsto.

„Zatim sledi Beograd sa jedan i po odsto i Južna i Istočna Srbija sa 1,2 odsto“, rekla je ona.

Svega 13 odsto građana odlučuje se da posle prvog braka ponovo stupi u bračnu zajednicu rekla je Bjelobrk i precizirala da se na ovaj korak odlučuju pre muškarci, nego žene.

„Kada je reč o muškarcima u 2022. godini je 3.697 njih ušlo u durugi brak, a 481 u treći. Sa druge strane, po drugi put je bračne zavete dalo 3.680, dok se po treći put udalo 386 žena“, rekla je ona.

Bjelobrk je navela i da prema podacima iz 2022. godine 277.140 osoba živi u vanbračnim zajednicama, a 76.238 se odlučilo za potomstvo u vanbračnoj zajednici.

„Podaci ne iznenađuju“

Docent na odeljenju za sociologiju na Filozofskom fakultetu u Beogradu Milica Vesković Anđelković ocenila je za Tanjug da ovakvi podaci ne iznenađuju, budući da su alternativne forme partnerstva u odnosu na brak opšte prihvaćene.

„Brak i porodica kao institucija se može shvatiti kao osnovna jedinica društva, ali s druge strane, sama porodica i partnerski odnos više nije stvar države, nije stvar institucija, već lični izbor i stvar lične individualnosti“, rekla je Vesković Anđelković.

Ona smatra i da će se može očekivati da će procenat onih koji stupaju u brak u budućnosti biti još manji jer postoje alternativne forme partnerstva u odnosu na brak i da su one jedan od uzroka smanjenja broja brakova.

Vesković Anđelković je pojasnila i da je u periodu pandemije koronavirusa broj venčanja pao, a zatim 2021. godine porastao, ali da taj trend nije nastavljen tokom 2022. godine.

„Mnogi parovi su 2019. i 2020. godine već imali zakazana venčanja, koja su otkazali kada su zabranjena okupljanja i svečanosti u restoranima. To je bilo odloženo za neka druga bolja vremena, tako da su svi, kako su ukinute korona mere, požurili da ponovo zakažu venčanja i rezervišu restorane. Ali posle izvesnog vremena kada su se te namere ostvarile vraćamo se starim trendovima koji su potpuno očekivani“, rekla je Vesković Anđelković.

Sagovornice Tanjuga saglasne su oko toga da Srbija stoji bolje po pitanju stope sklopljenih brakova, ali i razvoda, u odnosu na zemlje Evropske Unije, dok su u poređenju sa zemljama regiona procenti na gotovo istom nivou.

Više brakova nego u EU 

Bjelobrk ističe da u Srbiji stopa zaključenih brakova na 1.000 stanovnika iznosi oko 4,8 odsto, dok je ta stopa u Crnog Gori nešto viša – 5,2 odsto, a u Hrvatskoj nešto manja – 4,6 odsto.

„Viša je i od stope u Evropskoj Uniji koja iznosi 3,9 zaključenih brakova na 1.000 stanovnika. Takođe, stopa razvedenih brakova u Srbiji iznosi 1,4 odsto na 1.000 stanovnika dok u EU iznosi 1,7 odsto na 1.000 stanovnika“, rekla je ona.

Vesković Anđelković je ocenila da je evidentno da sve evropske zemlje koje su prošle kroz demografsku tranziciju i proces početka planiranja porodice doživljavaju isto.

„Mi smo deo tog sveta, prihvatamo iste vrednosti, okrećemo se individualizmu i individualnim planovima i očekivano je da budemo u istim trendovima i na istom putu kao i naše komšije“, ocenila je ona.

Vesković Anđelković, međutim, navodi da ono što zabrinjava više od broja sklopljenih brakova jeste trend manjeg rađanja kao i demografska slika koja ukazuje na sve starije stanovništvo.