Teatrološka studija „Novi narativ“ prof. dr Marine Milivojević Mađarev pozorišne kritičarke „Vremena“ analizira „Odnos prema nacionalnoj istoriji u dramskim delima u Srbiji na kraju 20. veka“, kako piše u podnaslovu. Izdavač je Pozorišni muzej Vojvodine.
Studija počinje citatima iz udžbenika istorije o odluci podizanja ustanka 4. julu 1941. godine. Prvi je iz 1978. a drugi je ovogodišnji, a oba dokazuju da „ne samo što se naše društvo od osamdesetih godina 20. veka do danas jako promenilo, što se promenilo ime države, njene granice, političko uređenje, već ni istorija u udžbenicima ne izgleda isto“.
„Zapitala sam se da li je pozorište učestvovalo u toj novoj interpretaciji. Tokom istraživanja za knjigu shvatila sam koliko jeste uticalo. Zanimalo me je kada počinje i kako se završava taj novi narativ“, rekla je autorka predstavljajući studiju.
Tema studije je kako dramski pisci, pišući o prošlosti, utiču na promenu njene percepcije u sadašnjosti, a time posredno i same sadašnjosti stvarajući nov narativ.
Odgovarajući na ovo pitanje, Marina Milivojević Mađarev počinje istraživanje od osamdesetih kada je glavna odlika srpske dramaturgije bila ponovno otkrivanje srpske nacionalne istorije i kritika socijalističkog uređenja.
Kao početak tog perioda, međutim, Marina Milivojević Mađarev s pravom označava dramu iz prethodne decenije Čudo u Šarganu (1976) Ljubomira Simovića o ljudima sa socijalne margine i pojavi duhova srpskih vojnika iz Prvog svetskog rata koji traže pravdu. Već 1981. godina bila je obeležena prodorom političkog teatra, odnosno društveno angažovane drame i pozorišta.
O predstavama vremena koje analizira Marina Mađarev piše uz argumentaciju društvenog konteksta, što njenu analizu čini knjigom o kraju prošlog veka, viđenom očima pozorišta.
„Meni je tada pozorište bila važno kao način na koji formiramo mišljenje, a važno mi je i to da sada, u zrelim godinama, vidimo ko je, kako i zašto formirao naše mišljenje. Radeći ovu knjigu shvatila sam koliko su moji profesori uticali i koliko toga mi danas još uvek nosimo, a da to realno možda nismo potpuno osvestili“, rekla je Marina Mađarev.
Analizu je podelila na poglavlja Srednjovekovna istorija i narodna epska pesma kao inspiracija za dramsko pisanje u Srbiji 80-ih, Drame o 19. veku i početku 20. veka, Prvi svetski rat u drami i pozorištu 80-ih, Drugi svetski rat, revolucija i žrtve Informbiroa i poslednje poglavlje Dve posebne teme i jedno drugačije tumačenje. Te posebne teme su Drame o pozorištu i Dramski portret Albanca, dok se tumačenje odnosi na Golubnjaču Jovana Radulovića.
„Što se tiče Golubnjače, početkom 80-ih i zabranjene u Novom Sadu i slavljene u Beogradu, tada su svi raspravljali o njenoj nacionalnoj dimenziji, sukobu Hrvata i Srba, zanemarujući njen socijalni motiv i potencijal. Smatram da se u toj drami suštinski radi o zlostavljanju deteta i materijalnoj bedi u kojoj je živeo dobar deo stanovništva, te se pitam da li bi ratova 90-ih uopšte bilo da je ’Golubnjača’ drugačije pročitana?“.