Gondola je virus Beogradske tvrđave

Evo i jedne dobre posledice namere Skupštine grada da izgradi gondolu između Kalemegdana i Ušća: Beogradska tvrđava sa okruženjem našla se na listi „7 najugroženijih“ lokaliteta kulturnog nasleđa Evrope 2020. godine, koju su objavili najveća panevropska mreža u oblasti nasleđa Evropa Nostra i Institut Evropske investicione banke.

Beogradska tvrđava je „ugrožena štetnim projektom izgradnje žičare (gondole) Kalemegdan–Ušće koji bi drastično ugrozio integritet i autentičnost tog kulturnog dobra od izuzetnog značaja“, navedeno je u obrazloženju. Istaknuto je i da je Beogradska tvrđava jedan od najvažnijih kulturnih dobara u Srbiji, da svedoči o brojnim civilizacijama koje su naseljavale prostore Balkana od neolitskog doba do danas, i da je park Kalemegdan zaštićen zakonom čija izvanredna pozicija pruža prelepe, takođe zakonom zaštićene, vizure na ušće Save u Dunav.

Evropa Nostra Srbija nominovala je Beogradsku tvrđavu sa okruženjem na listu „7 najugroženijih“ 2020. godine nakon pokretanja javne peticije i kampanje protiv gradnje žičare Kalemegdan–Ušće koju su vodili brojne strukovne organizacije, udruženja građana, obrazovne i naučne ustanove koje se bave nasleđem u Srbiji. U sklopu te kampanje, delegacija stručnjaka Evropa Nostre boravila je u Beogradu u maju 2019, nakon čega je krajem jula objavila Stručni izveštaj, zalažući se za celovito očuvanje Beogradske tvrđave. Doktor Višnja Kisić, generalna sekretarka Evropa Nostre Srbija, kaže da je „za sva udruženja, organizacije, institucije i pojedince koji se već godinu dana zalažu za obustavljanje gradnje gondole na Beogradskoj tvrđavi, ova vest velika motivacija i podstrek. Nadamo se da će ova odluka biti i korak ka saradnji sa nadležnim državnim institucijama na očuvanju Beogradske tvrđave. Svesni smo da trenutno postoje mnogo važnija pitanja i prioriteti među donosiocima odluka. Ali se nadamo da je upravo trenutna kriza još jedan pokazatelj da je potrebno odustati od nepotrebnih i štetnih projekata, a novac i energiju uložiti u strukturne promene, zdravstveni sistem i očuvanje životne sredine koja nas okružuje, uključujući parkove i kulturno nasleđe.“

Skupština Grada je krajem prošlog novembra usvojila budžet za ovu godinu, kojim je predviđeno 420 miliona dinara za izgradnju gondole koja bi se na upravljanje predala preduzeću Skijališta Srbije. Stručna javnost očekuje da će taj novac biti preusmeren na bolnice.

Osim Beogradske tvrđave, koja je na prvom mestu, na listi najugroženijih lokaliteta u Evropi su: Narodno i eksperimentalno pozorište u Tirani (jedan od najznačajnijih primera moderne italijanske arhitekture iz tridesetih godina, jedan od najvažnijih centara izvođačkih umetnosti i kulture u Albaniji, suočen je sa planom rušenja); Zamak Jezeri, Horni Jiretin, u Češkoj (barokni zamak u kome je Betoven izvodio Treću simfoniju 1804. u oronulom je stanju); Zamak Samecano, Toskana, u Italiji (spektakularno ukrašen, iz 19. veka, žrtva je urušavanja, vandalizma i nebrige); Y-blok, Vladina četvrt, Oslo, u Norveškoj (građena šezdesetih sa ikoničnim Pikasovim muralima, oštećena tokom terorističkog napada 2011, planirana je za rušenje); Šombijerki elektrana, Bitom, u Poljskoj (iz 1920, pod rizikom je da se sruši); Plečnikov stadion, Ljubljana, u Sloveniji (jedna od najranijih zgrada ovog tipa u Evropi, sagrađena 1925. po dizajnu poznatog arhitekte Jožeta Plečnika, u opasnosti je zbog neadekvatnog razvojnog plana).