Na koji način režim pokušava da iznutra gasi pobunu na fakultetima? Koliki im je manevarski prostor? Koliko na to utiču predstavnici u SKONUS-u? Kako se vrši pritisak na uprave fakulteta? Šta se može još očekivati
Kada su se krajem novembra prvi studenti počeli okupljati oko nekoliko fakulteta, mjestimično zaustavljati saobraćaj i izbacivati prve blokadne transparente, niko nije pretpostavljao da će se ti sporadični izlivi bunta pretvoriti u najveći protest u modernoj srpskoj istoriji. Pa ni sama vlast.
Stoga je odgovor vlasti, odnosno režima, kroz ovih šest mjeseci bio sve sem konzistentan. Dok su se studenti konsolidovali, predstavnici vlasti su srljali iz lošeg u još gori potez. Požar nezadovoljstva se proširio na cijelu Srbiju, čemu su značajno pridonijele i režimske brljotine. Istrošena propagandna retorika o napadu na državu spolja i iznutra nije urodila plodom ni među dobrim dijelom sopstvenog glasačkog tijela, uvrede, prijetnje i hapšenja usmjerene prema studentima još manje, a kulminacija neuspjeha kriznog menadžmenta vlasti oslikala se u instalaciji “Ćacilenda”.
O pokušajima podrivanja studentskih blokada iznutra “Vreme” je razgovaralo sa nekoliko studenata aktivnih u organizaciji blokada na beogradskom univerzitetu, kao i sa profesorima i članovima uprava fakulteta.
MANEVARSKI PROSTOR
Ti se pokušaji razlikuju od fakulteta do fakulteta, prije svega u odnosu na to koliko je jako uporište SNS-a, što među nastavnim kadrom, što među studentima i njihovim predstavničkim organizacijama.
Na fakultetima društvenog usmjerenja, gdje je izražena svijest o studentskom (političkom) organizovanju, vlast ima mnogo manje manevarskog prostora da utiče na same blokade iznutra. Tako, na primjer, na Fakultetu političkih nauka i Filozofskom fakultetu opstrukcija iznutra praktično da nije ni bilo. Izuzetak su oni profesori i studenti koji su na početku bili protiv blokada, ali zato što su smatrali da blokade nisu adekvatan način borbe. Od kada je na izborima za studentski parlament, održanim prošle godine na FPN-u, smjenjeno dugogodišnje rukovodstvo iz Evropskog studentskog foruma (usko povezano sa SNS-om), režim je izgubio značajnu polugu uticaja na ovom fakultetu.
Nekoliko studenata FPN-a statiralo je u “Ćacilendu”, a jedan od njih se i posebno isticao. Međutim, oni na Fakultetu nemaju nikakvog uticaja.
S druge strane, na prirodnjačkim fakultetima, gdje uglavnom vlada nezainteresovanost za studentsko organizovanje – pa se jedna te ista garnitura (skoro uvijek bliska vlasti) godinama vrti na studentskim funkcijama – situacija je mahom (bila) drugačija. Tako fakulteti koji u studentskom parlamentu nemaju opoziciju lošije prolaze.
Takođe, načini na koje je vlast pokušavala da utiče na blokade iznutra razlikovali su se i po fazama u kojima su se blokade nalazile u posljednjih šest mjeseci. Kada su studenti tek počeli da se okupljaju, vidljivi su bili pokušaji degradacije ideje o blokadama, širenja dezinformacija kako većinske podrške za to nema i agitovanja da se ne ide na plenume.
Zanimljivo je kako su studentski predstavnici bliski vladajućoj partiji sa pojedinih fakulteta – nakon što su im propali prvobitno pokušaji miniranja blokada – navodno promjenili stavove i pokušali da se stope u blokadama kako bi zadržali uticaj među studentima.
CURENJE INFORMACIJA I SUMNJIVA LICA
Najnoviji pokušaj sabotaže blokada dogodio se na plenumu Saobraćajnog fakulteta u ponedeljak (7. april). Naime, jedan mladić snimao je live na plenumu, a snimak se direktno emitovao na televiziji Informer. Krtica je provaljena, ali je uhapšen jedan od studenata koji je govorio na plenumu – navodno zbog razgovora o potencijalnoj blokadi Aerodroma “Nikola Tesla”.
U objavljenom saopštenju studenti su naveli da im je incident pomogao da otkriju odakle cure informacije.
Da informacije povremeno cure iznutra (sa fakulteta) poznato je, a i očekivano – plenumu mogu prisustvovati svi studenti i praktično nije izvodljivo sprečiti prisustvo kolokvijalno nazvanih “ubačenih” elemenata.
Kako “Vreme” saznaje, kada se dogovaralo o akciji “Dezinformer” (blokada zgrade TV Informera) – tačke dnevnog reda se unapred najavljuju – na plenumu Medicinskog fakulteta pojavila se grupa studenata koji do tada nisu dolazili na plenume i sve zapisivala.
Na Pravnom fakultetu, s druge strane, postoji nekolicina studenata koji se stalno kreću po zgradi fakulteta i među studentima, a za koje studenti, kako kažu za “Vreme”, sumnjaju da su “ubačeni”. Dodaju da se ponašaju čudno, za neke ljudi ne znaju više od imena, izbjegavaju kamere i foto-aparate, a za neke nije jasno ni kad su upisali fakultet.
(ANTI)STUDENTSKI PREDSTAVNICI
Na Medicinskom i Stomatološkom fakultetu studentski predstavnici u parlamentu i SKONUS-u igraju svoju ulogu u bušenju blokada. Naime, na ovim fakultetima ne postoji nikakva opoziciona alternativa u studentskom organizovanju, već su iste organizacije “na vlasti” godinama i delegiraju svoje predstavnike dalje na univerzitetski nivo.
Na Medicinskom fakultetu postoje dvije organizacije: Medicinski krug i Medicinski komitet – obe bliske SNS-u, samo predstavljaju dvije frakcije unutar Ministarstva zdravlja. Miloš Pavlović, predvodnik “Ćacilenda”, bio je član studentskog parlamenta u ime Medicinskog kruga.
Izvor “Vremena” sa ovog fakulteta kaže da najviše ometanja blokada ide upravo “preko parlamenta i te ekipe”. Objašnjava da su na početku blokada pokušavali da ubijede ljude kako blokade neće uspjeti, te da su, kada to nije dalo rezultata, promjenili taktiku. Dodaje da sada to rade “suptilno”, da ne pokušavaju da gase blokade, već da ih “usmjeravaju u pravcu koji najmanje šteti vlasti”. Kako kaže, pokušavaju da stvore situaciju u kojoj će studenti prestati da vjeruju da je većina za blokade.
Kada se pokrenula priča o potencijalnom izglasavanju nepovjerenja studentskom parlamentu, jedan od predstavnika Medicinskog kruga navodno je upozorio studente da neće zastupati plenum u Naučnonastavnom vijeću.
Na Stomatološkom fakultetu, parlament drži Udruženje studenata stomatologije Srbije (USSS), ujedno i jedina studentska organizacija. Ranije je bilo pokušaja nekolicine studenata da se napravi nova organizacija i ponudi alternativa, ali su oni, kako kažu izvori “Vremena” sa ovog fakulteta, propali usljed otvorenih pritisaka USSS-a.
Pred prvi plenum na ovom fakultetu, vođstvo USSS-a ubjeđivalo je studente da ne dolaze na isti. Kada su blokade krenule, aktuelni predsjednik studentskog parlamenta Vuk Čolević pasivizirao se i pokušao da bar prividno “okrene ploču”, kažu izvori “Vremena”, dok je Mladen Šiljković, ranije predsjednik parlamenta na Stomatološkom, a sada potpredsjednik SKONUS-a, gostovao na TV Prva krajem decembra i objašnjavao kako blokade zapravo vodi mala grupa studenata.
O SKONUS-u se i ranije pisalo i prilično je poznato da je ova organizacija (krovno studentsko tijelo) pod direktnom kontrolom vlasti, te da služi za uhljebljavanje odanih partijskih vojnika sa fakulteta. Šiljković je ranije dovođen u vezu sa
CEROB-om, organizacijom preko koje su se isplaćivale dnevnice za rad u kol-centru SNS-a na dan izbora.
Izvor “Vremena” kaže da je na Stomatološkom fakultetu napravljena WhatsApp grupa, gdje se ubacuju samo “provjereni” studenti, a da je svrha grupe organizovanje i koordinisanje navodne “tihe većine”, termina koji aktivno guraju studenti 2.0.
PRITISAK KROZ UPRAVU
Kako su se fakulteti pridruživali blokadama, tako su i uprave i dekani stajali iza njih. Manje-više svi dekani beogradskih fakulteta podržali su studente. To se, naravno, ne odnosi i na ostale članove uprave, kao ni ostale profesore.
Početkom aprila, na redovnoj sjednici Naučno-nastavnog vijeća Pravnog fakulteta, navodno je Vladan Petrov, ustavni sudija i profesor ustavnog prava, pokušao da progura anketu na e-studentu, fakultetskoj onlajn platformi za studente. Cilj ankete bio je da se utvrdi da li je većina studenata za blokade. Odluka o blokadama donosi se na studentskim plenumima, tako da predlog nije prošao. Petrov je, inače, i jedan od profesora koji je posjetio studente 2.0 u Pionirskom parku. Pored Petrova, na Pravnom fakultetu vladajuća partija ima snažno uporište među profesorima. Međutim, samo je nekolicina njih aktivna u pokušajima da podrivaju blokade.
Ministarstvo prosvjete izvršilo je prethodnih dana vanredni inspekcijski nadzor nad radom fakulteta koji su u obustavi rada. Izvor “Vremena” sa jednog od fakulteta kaže kako se priča da će fakulteti “dobiti zapisnik u kom će biti konstatovano da nema nastave” i da će im biti dat “nalog da u roku od 8 dana moraju početi sa nastavom”. Taj nalog sam po sebi nije obavezujući jer fakulteti imaju pravo na primjedbe, ali onda Ministarstvo na osnovu njih donosi odluku koja jeste obavezujuća. Izvor “Vremena” smatra da je država ovim krenula “oštrije” da postupa prema fakultetima.
Prema aktuelnom Zakonu o visokom obrazovanju, ministar ima mogućnost da predloži smjenu dekana.
S druge strane, na Medicinskom fakultetu se vrši pritisak na Savjet fakulteta – odgovoran za usvajanje budžeta, između ostalog – koji ne može da se sastane. Na taj način pritisak na blokade kanališe se kroz upravu Fakulteta. S obzirom da je Medicinski fakultet specifičan jer se nastava ne odvija samo u jednoj zgradi, studenti ovog fakulteta teško mogu biti u potpunosti uključeni u blokade bez podrške same uprave. Pritiskom na upravu, vlast se nada da će pokolebati njenu podršku blokadama.
Manje od dva dana blokade – toliko je vremena bilo potrebno da se uvidi koliko je javni medijski servis slab i nemoćan, kako spolja tako i iznutra. U trenutku pisanja ovog teksta, osmi je dan blokade, a šesti kako RTS ne emituje svoj program. Izgleda i da se suočavaju sa štrajkom unutar kuće. A suština blokade RTS-a nije u onome što objavljuje, nego u onome što prećutkuje
U mesecima nakon pada nadstrešnice u Novom Sadu plamen pobune proširio se po celoj Srbiji. Prvi protesti krenuli su u Novom Sadu odmah nakon tragedije. Vlast je odgovorila hapšenjima, kordonima policije i zastrašivanjem, ali umesto smirivanja demonstranata usledili su novi protesti
Rektor Univerziteta u Beogradu Vladan Đokić mesecima je na meti najviših državnih funkcionera i režimskih tabloida, koji ga označavaju kao podmuklog podstrekivača studentskih protesta, oportunistu, “lice zla” i “vođu zločinačke hobotnice”. Kako i zbog čega je jedan rektor postao “državni neprijatelj broj jedan”
“Stojim u kordonu, a moja ćerka mi viče ‘av, av, ubice’. Kako da postupim? Da mi narede – bacio bih pendrek i pancir i stao na stranu svog deteta”, kaže za “Vreme” policajac sa juga Srbije koji po potrebi radi u Policijskoj brigadi Beograd
Nedavno formiranje vlade Đure Macuta jeste deo režimske osvete i cinizma. Najviše se to vidi po “crnoj trojci” novih ministara postavljenih da se obračunaju sa delovima društva koji su predvodnici i simboli velikog višemesečnog bunta, čiji je povod bio pad nadstrešnice u Novom Sadu koji je odneo 16 ljudskih života. Treba rasturiti prosvetu, univerzitete, nepoćudne medije i delove pravosuđa koji odbijaju da slušaju naredbe, što javno, saopštenjima, što krijući se iza zakonskih procedura. Za to su izabrani oni koji neće imati problem da urade sve što im se kaže, pa i da pojačaju naredbe svojim invencijama
Srpski studenti su sto puta ponovili da je ovo maraton. Slično kao Adam Mihnjik osamdesetih u Poljskoj, kada je govorio o „dugom maršu“. Vlast u Srbiji je na putu kraja – samo treba imati strpljenja
Sa inkluzivnošću stvorenoj na plenumima, studenti bi trebalo da nastave i prilikom izbornog angažmana. Svaki glas je važan, svaki postotak dragocen. I niko tu nije suvišan, uključujući u nekom koraku i opoziciju – kakva god bila
Ko to pominje vanredne izbore kad rejting stranke na vlasti pada, a po svim istraživanjima Vučić nije najvažniji politički faktor u zemlji, već su to studenti?
Arhiva nedeljnika Vreme obuhvata sva naša digitalna izdanja, još od samog početka našeg rada. Svi brojevi se mogu preuzeti u PDF format, kupovinom digitalnog izdanja, ili možete pročitati sve dostupne tekstove iz odabranog izdanja.
Vidi sve
