Uobičajeni krajnji okidač koji zatvorenika vodi u samoubistvo je osećaj bespomoćnosti, smanjivanje izgleda za budućnost i nedostatak načina da savlada krizu, ono je jedini izlaz iz nepodnošljive psihičke situacije
Samoubojstva optuženih i osuđenih za razna krivična djela, posebno kad su optuženi u pritvoru, nije rijetkost ni kod nas, niti drugdje u svijetu – neke statistike govore da taj broj čak i raste posljednjih godina.
Nije uzrok samo činjenica da je netko iza rešetaka, u prostoru koji je – barem kod nas – u velikoj mjeri prenapučen i neuvjetan. I tamo gdje postoje odlični uvjeti za boravak pritvorenika, jedinica Haškog tribunala u Sheveningenu, na primjer, događala su se samoubojstva. Ubio se ratni gradonačelnik okupiranog Vukovara Slavko Dokmanović, i potom Milan Babić.
Posljednji slučaj koji je uzbudio duhove kod nas je samoubojstvo doktora Nenada Borojevića, koji je nakon hapšenja (afera citostatici) u nekoliko navrata bio u pritvoru, da bi potom imao – ne zna se zašto, jer mu je radijus kretanja bio ograničen ne na stan, već na beogradski teritorij – zaštitnu narukvicu.
SLUČAJEVI I ANALIZE: Osim njega, na primjer, u julu 2006. godine u Centralnom zatvoru objesio se Miko Brašnjević (54), vlasnik firme Eko produkt, koji je uhapšen kao član „stečajne mafije“. Toga dana ujutro je, po ustaljenom običaju, s ostalim pritvorenicima izišao u šetnju, potom se požalio na bolove u stomaku i vraćen je u ćeliju, u kojoj je nakratko ostao sam; trebao je biti odveden liječniku. Tamo je uzeo ranije napravljeni konop (od iscijepane plahte), zavezao ga za rešetke i objesio se. Prema tvrdnjama nadležnih, nije pokazivao bilo kakve samoubilačke namjere.
Iste godine u pritvoru se objesio (o plahtu vezanu za gornji dio kreveta) Zoran Nedeljković, osumnjičenik iz „drumske mafije“, čiji je brat, bivši financijski direktor JP Putevi Srbije, također tad bio u pritvoru (pušten je na slobodu nakon prvostepene presude, četiri godine nakon samoubojstva brata).
Svjetska zdravstvena organizacija napravila je analizu u kojoj navodi da su pritvorenici i zatvorenici tradicionalno među osobama s najvišom stopom rizika od samoubojstva. Psihološko djelovanje hapšenja i pritvora ili svakodnevni stres kojem su izloženi u pritvorskim ili zatvorskim uvjetima mogu biti jači od sposobnosti tolerancije ranjivih pojedinaca, navodi se, a tu je i nepostojanje formalnih uputstava i postupaka za identifikaciju suicidnih zatvorenika i postupanje s njima. Čak i kad oni postoje, preopterećeno i nedovoljno obučeno osoblje može previdjeti rane znake upozorenja koji ukazuju na mogućnost samoubojstva, a tu je i nedovoljan pristup stručnjacima u oblasti mentalnog zdravlja.
Beogradski Institut za mentalno zdravlje je, u suradnji sa SZO, napravio priručnik upravo za službenike zatvorskih ustanova. U njemu navodi konkretne podatke. Kad je riječ o optuženicima u pritvoru koji posegnu za samoubojstvom, najčešće su to muškarci mlađih godina (20-25), neoženjeni, kojima je to prvi prijestup i uhapšeni su zbog manjeg prijestupa, obično u vezi sa nedozvoljenim supstancama. U trenutku hapšenja obično su pod djelovanjem nedozvoljenih supstanci i samoubojstvo čine u prva 24 sata, a najčešće u prvih nekoliko sati nakon hapšenja. Za njih je drugo rizično razdoblje suđenje, posebno njegov kraj, kad se očekuje nepovoljna i teška presuda.
NAŠE SPECIFIČNOSTI: Kad je o osuđenima riječ, oni koji počine samoubojstvo u zatvorima najčešće su stariji (30-35 godina), nasilni prestupnici koji izvrše samoubojstvo poslije dužeg vremena provedenoga u pritvoru (često četiri ili pet godina). Samoubojstvu može prethoditi sukob u ustanovi, sa drugim zatvorenicima ili upravom, porodični sukob ili raskid s porodicom, ili negativni razvoj situacije u pravnom postupku – kao što je gubitak prava na žalbu ili uskraćivanje prava na uvjetno puštanje.
Postojanje psihijatrijskih poremećaja ili emocionalnih problema su česti u slučajevima samoubojstva zatvorenika. Uobičajeni krajnji okidač koji zatvorenika vodi u samoubojstvo je osjećaj bespomoćnosti, smanjivanje izgleda za budućnost i nedostatak načina da savlada krizu, ono je jedini izlaz iz situacije očaja i beznađa.
Većina samoubojica su – logično, oni prevladavaju u zatvorskoj populaciji – muškarci, ali i žene nisu ništa manje rizična grupa. Prema istoj studiji, zatvorenice pet puta češće pokušaju samoubojstvo od žena na slobodi, a dva puta češće od muških zatvorenika.
Svemu valja dodati i naše specifičnosti: pritvori i zatvori pretrpani (o čemu govore i istraživanja Beogradskog centra za ljudska prava i Helsinškog odbora Srbije), osoblje nedovoljno obučeno i plaćeno, sudovi koji mjeru pritvora češće koriste kao kaznu, nego kao mjeru osiguranja prisutnosti optuženika, sporost istrage (vidjet ćemo koliko će tužilačka istraga, kako se obećaje, ubrzati postupke), silni broj onih koji su godinama pred sudom zbog djela zloupotrebe položaja, koje će sada biti ukinuto…
Narodna pobuna posle tragedije na Železničkoj stanici u Novom Sadu probudila je pravu stranu režima koji počinje sve doslednije da sledi izreku pripisanu Idiju Aminu, čuvenom afričkom diktatoru: Sloboda govora je garantovana, ali niko ne garantuje šta će vam se dogoditi posle tog govora
Šta se sve zameralo opoziciji? Jedni su tvrdili da pokušava da ubije gnev građana jer njeni delovi rade za Vučića. To je poznata teorija zavere, koja nekada zaista počiva, bar prividno, na dobrim argumentima. Ona je, međutim, možda ipak optimistična verzija naše političke scene. Pesimističnija je ona da je opozicija po difoltu nesposobna i budalasta, i da je predvode politički diletanti, što su tvrdili drugi kritičari. Čuli smo takođe da su odnosi među opozicionim čimbenicima tako dinamični, takoreći preokupirajući u borbi za lične pozicije, da stvarnost oko njih za njih postaje prilično nebitna
Kakve su veze Orbana i Vučića? Na čemu se sve zasniva njihova politička i ekonomska bliskost? Koji su kanali kojim putuje novac između dve zemlje? Šta se radilo, a koji su planovi najavljeni? Kakva su preplitanja između porodica Orban i Vučić? Koje sve mađarske firme osvajaju tendere po Srbiji? Konačno, šta sve nadgleda Utiber
Dovoljno je da tužilaštvo uzme pisana upozorenja inženjera Zorana Đajića, koji je radio kao konsultant za firmu Starting, a koji je ukazao da je stanje betona koje je video posle podizanja mermernih ploča veoma loše. Po zakonu, izvođač je morao istog časa da obavesti nadzor koji je mogao da zaustavi radove i na osnovu dopisa Đajića
Srpske vlasti stalno ističu da ih sa Kinezima vezuje “čelično prijateljstvo”. Krediti koje Srbija uzima od Kine predstavljaju se kao investicije. Malo šta se zna o tim kreditima, kao i o tome kakve posledice dužnici mogu da očekuju ako ne vrate novac. U javnosti se predstavlja da se širom Srbije sa Kinezima posluje i gradi zajednički od kanalizacije, preko Železare, rudnika, topionica, fabrika guma, delova auto-puteva i brze železnice, pa sve do gradnje projekata u vezi sa nacionalnim stadionom i Ekspom 2027
Ministar kulture Nikola Selaković mora da bira između zakona i interesa investitora koji hoće da ruše Generalštab, a koji očigledno zastupa predsednik Vlade Republike Srbije Miloš Vučević
Premijer Vučević najavio je nove informacije o ostavkama, ali od toga nije bilo ništa. Prvo da veliki šef izračuna kako mu se to uklapa u priču da se radi i gradi, kako da pogibiju petnaest ljudi pretvori u tek manju neprijatnost
Goran Ješić i ostali uhapšeni u Novom Sadu
Vučićevi politički zatvorenici Pretplati seArhiva nedeljnika Vreme obuhvata sva naša digitalna izdanja, još od samog početka našeg rada. Svi brojevi se mogu preuzeti u PDF format, kupovinom digitalnog izdanja, ili možete pročitati sve dostupne tekstove iz odabranog izdanja.
Vidi sve
