Malo je ličnosti koje je pratilo toliko kontroverzi za života poput Branislava Brana Mićunovića. Za jedne je bio antikomunista, zagovornik crnogorske ideje, spiritus movens novog komitskog pokreta, dobročinitelj i uspešan biznismen, čovek posvećen tradicionalnim vrednostima. Za druge, pak, siva eminencija kriminalizacije crnogorskog društva, nekrunisani don zapadnog Balkana, čovek koji je kontrolisao podzemlje i snažno uticao na politička zbivanja, vlasnik kockarskog biznisa u Crnoj Gori i građevinski mogul, gotovo mitskog uticaja u sivoj društvenoj zoni. Za mnoge nedodirljiv, za neke simbol sunovrata društvenog morala.
Sahrana Branislava Brana Mićunovića, protekle nedelje, na mesnom groblju u Moštanici kod Nikšića je donekle demistifikovala njegovu bliskost sa Milom Đukanovićem. Osim Đukanovića sa porodicom, sahrani je prisustvovao podmlađeni vrh tzv. reformisanog DPS-a, a od pokojnika se, u ime bratstva Mićunovića, oprostio njegov imenjak, nekadašnji ministar kulture u Vladi Crne Gore, navodeći da je Brano Mićunović – proživio pet života u jednom. Možda baš ta rečenica objašnjava svu složenost uvida u životni put kontroverznog biznismena i neosporno uticajnog čoveka, koji je preminuo 19. aprila nakon duže bolesti.
Ono što je nesporno u njegovoj biografiji, a navodi većina medija, jeste da je rođen 1953. godine u Štedimu kraj Nikšića, da se u mladosti bavio boksom, počeo da studira ekonomiju u Novom Sadu i da je bio pripadnik 63. padobranske brigade nekadašnje JNA. Sve ostalo je deo za sada nedokazivih sumnji koje prate snažne indicije i mitomanije o balkanskom donu.
Mićunović je sedamdesetih godina prošlog veka započeo studije u Novom Sadu i bio nerazdvojan sa Nikšićaninom Ratkom Butorovićem, poznatijim kao Bata Kankan, kasnije vlasnikom FK “Vojvodina”. Međutim, prekinuo je studije i otišao u inostranstvo, da bi se njegovo ime ubrzo dovelo u vezu sa ubistvom bivšeg direktora marketinga “INA” Stjepanom Đurekovićem 1983. godine. Navodno je to ubistvo organizovao lično Stane Dolanc, tadašnji ministar unutrašnjih poslova. Te sumnje nikada nisu dokazane, ali Mićunovića je od tada, baš kao i veći broj tadašnjih kriminalaca koji su “ordinirali” po Evropi – Vlastimira Perovića, Dragana Joksovića, Ratka Đokića, Željka Ražnatovića, Đorđa Božovića, pratila priča da radi za Službu državne bezbednosti Jugoslavije. Moguće da je upravo ta veza, nakon raspada Jugoslavije, pospešila povezivanje bezbednosnog sektora i kriminala, u kojem su u temeljnoj društvenoj tranziciji ključne uloge iz senke “dobile” upravo osobe koje su pripadale i jednom i drugom svetu. To bi se moglo nazvati povezivanjem sistema i nasilja, a potpuno suprotno, i jednom od teorija zavere.
Brano Mićunović je bio veoma blizak sa Đorđem Božovićem Giškom, koji je sa Vukom Draškovićem i Branislavom Matićem Belim osnovao Srpsku gardu i poginuo 1991. godine na ratištu u blizini Gospića. Mićunović ga je, govoreći na sahrani u Beogradu, uporedio sa Milošem Obilićem nazvavši ga “borcem za srpstvo” i “mučenikom srpstva”. Nakon Giškine smrti ostao je veoma blizak njegovoj porodici. I taj odnos, ukoliko ga ne posmatramo krajnje ličnim, rasterećenim elementima nacionalnog, otvara još jednu zonu kontroverzi koje se vezuju za Mićunovića. Naime, ime crnogorskog biznismena se poslednjih godina snažno vezivalo za aktivnosti takozvanog “komitskog pokreta”, a nesporna je bila njegova podrška politici Mila Đukanovića koja, s jedne strane, potencira nespornu crnogorsku nezavisnost, ali dobija i šovinističke elemente posebno kada je u pitanju odnos prema srpskom korpusu u Crnoj Gori.
Iz tog vremena potiču Mićunovićeve veze i uticaji na političke ličnosti. Osim tadašnjih kontakata sa Vukom Draškovićem, gde je evidentan i njegov uticaj na kreiranje ličnog bezbednog okruženja tadašnjeg lidera SPO i Zoran Đinđić, kasnije premijer Srbije, bio je pod zaštitom Mićunovića nakon što se, na prelasku dva veka, usled pretnji sklonio u Crnu Goru. Moglo bi se to posmatrati kao izraz podrške antimiloševićevoj politici koju je vodio Đukanović, ali i kao usluga tadašnjem predsedniku Crne Gore. I u jednom i u drugom kontekstu je otvoreno pitanje kako je Mićunović imao toliki uticaj i takvu logistiku da odgovori takvom zadatku.
Nikada nije osuđen ni za jedno krivično delo u Crnoj Gori. No, njegovu sliku u javnosti je snažno formirao događaj iz dvehiljadite godine kada je ispred Kliničkog centra u Podgorici hicima iz pištolja usmrtio Radovana Kovačevića. Iako se to dogodilo pred brojnim svedocima, Mićunović je pravosnažno oslobođen zbog nedostatka dokaza. Manji deo javnosti je, povodeći se degenerisanim moralom ratnog i poratnog vremena, taj događaj video kao osvetu za ubistvo prijatelja koja je utemeljena u tradiciji.
Za Mićunovića se vezuje i ključna uloga u organizaciji šverca cigareta koji gotovo da je postao simbol kriminalnih aktivnosti u Crnoj Gori. Navodno je njegovo iskustvo bilo važno u povezivanju i utvrđivanju odnosa sa italijanskom mafijom. U ovom “poslu” koji su karakterisale dve faze – saradnja sa klanom Laraspata iz Kalabrije i preuzimanje posla od strane Sakra korona unite, koju je u Crnoj Gori predvodio Frančesko Prudentini, zvani Ćićo Kesa, Mićunović je navodno držao Italijane “na uzici”. Direkcija italijanskog tužilaštva za borbu protiv mafije iz Barija je pokrenula 2001. godine istragu za šverc duvana kojom su obuhvaćeni Mićunović i drugi.
Razrađeni posao šverca duvana, kriminalne konekcije, rute, sistemsko umrežavanje sa vlastima poslužiće kasnije i za razvijanje posla sa švercom kokaina. Mićunović je, navodno, i na ovaj posao imao posredan uticaj iako mu je, uz dozu rezerve, bio naklonjen; pretpostavlja se da je upravo on osmislio sukob u narko klanu Darka Šarića i njegovu podelu na “kavačane” i “škaljarce”. U svakom slučaju, u kakvom-takvom obračunu sa organizovanim kriminalom u Crnoj Gori verovatno će se rasvetliti učešće pojedinaca u ovom mafijaškom sistemu u kojem je, prema mišljenju međunarodnih institucija koje istražuju nelegalnu trgovinu duvanom, u privatne džepove otišlo blizu devet milijardi evra. Potvrdiće se ili osporiti i da li je to bio izvor bogatstva Branislava Mićunovića kojim je obezbedio monopol u industriji kocke i postao jedan od najuticajnijih poslovnih ljudi u oblasti građevine u Crnoj Gori. Iako za sada nema ni dokaza ni optužnica, ono što je nesporno jeste da je pokojni Mićunović imao izuzetan uticaj i na kriminalne i na društvene i političke strukture u Crnoj Gori. Da li je taj “autoritet” dolazio iz mitova koji su ga pratili ili iz organizacije koju je razvio, manje je bitno.
SAD je krajem prošle godine uvela sankcije Miodragu Daki Davidoviću i Branislavu Branu Mićunoviću zbog povezanosti sa kriminalom i zlonamernim uticajem Rusije u regionu.
Ono što je, međutim, sigurno jeste da je smrt Brana Mićunovića značajno promenila sliku tajnih mreža koje se prostiru Crnom Gorom. Dolazak Mila Đukanovića na sahranu čoveka od kojeg se u čitulji oprostio rečima “Zbogom, dragi prijatelju” izraz je poštovanja prema osobi koja je očigledno imala značajan uticaj ne samo na njegovu dugogodišnju stabilnost u političkoj karijeri već i na kreiranje ambijenta u kojem je za sebe i porodicu obezbedio značajno bogatstvo. Pitanje je da li će odlazak važnog čoveka iz senke poljuljati Đukanovićevu samouverenost, ali da će dovesti do disperzije uticaja u kriminalnim strukturama gotovo da je nesporno.
Ili je to samo stvar balkanskih mitova? A možda i zarobljenih država.
