Petokraka u glavnom gradu

Kao doprinos obeležavanju 80. godišnjice oslobođenja Beograda, “Vreme” prenosi deo poglavlja “Proboj unutrašnje linije ne­mačke odbrane u Beogradu, 14. oktobra” iz knjige “Oslobođenje / Beograd, oktobar 1944.” Milana Radanovića u izdanju Fondacije Roza Luksemburg.

Ujutru 14. oktobra, na zajedničkom savetovanju komandi 1. armijske grupe NOVJ i 4. gardijskog mehanizovanog korpusa Crvene armije, u Jajincima, bila su usklađena dejstva sovjetskih i jugoslovenskih snaga u napadu na Beograd.

Na osnovu naređenja Štaba 1. armijske grupe, 1. proleterski i 12. udarni korpus postrojili su svoj borbeni poredak u četiri kolone. Prvu kolonu činile su jedinice 12. korpusa (11. krajiška, 16. vojvođanska, 28. slavonska i 36. vojvođanska udarna divizija), pod komandom general-majora Danila Lekića. Njen zadatak je bio da glavnim snagama napada duž desne obale Save, preko Čukarice i Žarkova, ka Glavnoj železničkoj stanici i Savskom mostu (tada: most “Princ Eugen”), kao i da obezbedi od mogućeg napada protivnika savsku obalu, nizvodno od Čukarice. U drugoj koloni se nalazila 6. lička proleterska divizija pod komandom pukovnika Đoke Jovanića, sa zadatkom da napada preko Topčidera u pravcu Terazije-Kalemegdan. Treću kolonu su činile jedinice 1. proleterske divizije pod komandom pukovnika Vase Jovanovića, koje su imale zadatak da od Banjice i Dedinja napreduju ka Slaviji i, zatim, da izbiju na Kalemegdan.

U četvrtoj koloni je trebala da nastupi 5. krajiška udarna divizija, pod komandom pukovnika Milutina Morače. Većina brigada pod komandom Štaba 5. krajiške divizije, zbog udaljenosti od glavnine snaga 1. armijskog korpusa, sa zakašnjenjem je, u odnosu na druge snage NOVJ, nadirala ka Beogradu, u odnosu na ostale snage NOVJ. Ona je imala zadatak da nastupa širokom zonom između Bulevara kralja Aleksandra i obale Dunava, sužavajući prodor ka ušću Save u Dunav. U opštu rezervu određene su 21. srpska udarna brigada, koja je pod komandom pukovnika Miloja Milojevića bila koncentrisana severno i istočno od Avale, u rejonu selâ Beli Potok, Zuce i Leštane, i 23. srpska udarna di­vizija 14. korpusa, pod komandom potpukovnika Miladina Ivanovića, koja je pristizala na prostor južno od Avale.

Borbeni poredak sovjetskih jedinica sastojao se iz dva ešalona i činile su ga jedinice pod komandom generala Vladimira Ždanova. U prvom ešalonu nastupale su jedinice 14. gardijske mehanizovane brigade 4. gardijskog mehanizovanog korpusa. U drugom ešalonu nastupale su 73. gardijska i 236. streljačka divizija. U centru borbenog poretka nalazila se najjača 36. gardijska tenkovska brigada. Ove snage podržavale su korpusna artiljerijska grupa i avijacija 9. avio-korpusa 17. vazduhoplovne armije. Snage oba sovjetska ešalona sadejstvovale su sa drugom, trećom i smanjenom četvrtom partizanskom kolonom, dok su jedinice 12. (vojvođanskog) udarnog korpusa u prvim danima prodora ka Čukarici nastupale bez sadejstva snaga Crvene armije.

Jugoslovenske pešadijske snage bile su brojnije od sovjetskih pešadijskih snaga, ali prema sećanjima mnogih partizanskih veterana, crvenoarmijski pešadinci su iskazali veliku hrabrost u borbama za oslobođenje Beograda.

Prema podacima iz sovjetske i jugoslovenske literature, snage NOVJ koje su učestvovale u borbama za oslobođenje Beograda brojale su oko 50.000 vojnika, a 4. gardijski mehanizovani korpus, zajedno sa jedinicama ojačanja, brojao je 17.022 vojnika, dok nema podataka o jačini ostalih jedinica Crvene armije koje su učestvovale u borbama u gradu i između Beograda i Smedereva, ali je poznato da je svaka streljačka divizija brojala oko 7.500 boraca. Prema istim podacima 4. gardijski mehanizovani korpus brojao je 160 tenkova, 21 samohodno artiljerijsko oružje, 31 oklopni automobil, 366 topova i minobacača, 674 mitraljeza, 15.710 pušaka i automata, 1.038 motornih vozila.

U poslednja dva dana borbi za oslobođenje Beograda, vatrena moć Crvene armije je dodatno uvećana. Treba napomenuti da ovo oružje nije korišćeno samo u borbama za oslobođenje Beograda, budući da su istovremeno tekle borbe u drugim delovima Srbije. Brojno stanje divizija 1. proleterskog korpusa NOVJ iznosilo je oko 5.000-8000 boraca, dok su divizije 12. udarnog korpusa bile nešto malobrojnije.

foto: istorijski arhiv beograda

ARTILJERIJA U SVITANJE

Jedinice NOVJ i Crvene armije u noći 13/14. oktobra zauzele su Jajince, nakon čega je usledilo pozicioniranje za prodor ka Banjici.

“I pored još slabe vidljivosti, bataljoni 1. proleterske brigade zauzimaju borbene poretke na livadama između Jajinaca i Banjičkog visa, dok se još čuje borba lijevo i iza nas u pravcu sela Pinosave (gdje se bore 8. crnogorska brigada i brigade 6. ličke divizije). Odmah tu, 200 do 300 metara iza naših položaja, raspoređivala se i zauzimala vatrene položaje sovjetska artiljerija. Prvi put naši borci prisustvuju ispaljivanju velikog broja artiljerijskih oružja. Plotuni su upućivani u pravcu Banjice, jer je iz tog pravca počela tući jateljska artiljerija. Naši bataljoni i čete do početka jutra uspjeli su zaposijesti polazne i jurišne položaje,” Nevin Šoljan u “Oslobođenju Beograda.

Vatrena moć sovjetske artiljerije, prvenstveno kada je reč o dejstvu raketnih minobacača, nije u potpunosti korišćena u borbama za oslobođenje grada, pogotovo ne u uličnim borbama, kako bi se sprečila znatnija razaranja zgrada i stradanje civilnog stanovništva. Tvrde zgrade, bunkeri, razne otporne tačke, osvajani su neposrednim gađanjem iz topova manjeg kalibra, jurišima partizana i crvenoarmejaca, ponekad podržavanih vatrom iz crvenoarmejskih tenkova i oklopnih vozila. Bombaši i minobacači imali su, takođe, značajnu ulogu u neutralisanju najtvrđih objekata i vatrenih tačaka.

Napad na nemačke snage nije počeo istovremeno, kada je reč o dejstvu snaga NOVJ i zavisio je od dinamike pristizanja partizanskih jedinica. Pojedine jedinice NOVJ kojima je naređeno da stupe u borbu 14. oktobra, nalazile su se daleko od Beograda (većina jedinica 5. krajiške divizije nalazila se na području Smedereva i između ovog grada i Mladenovca).

Jugoslovensko rukovodstvo se sa sovjetskim predstavnicima u Krajovi i zapovedništvom 3. ukrajinskog fronta dogovorilo da jedinice NOVJ prve uđu u Beograd. Jugoslovenski politički vrh doneo je odluku da 1. proleterska brigada prva otpočne borbeni prodor u grad. Svakako da je ova činjenica bila uslovljena političkim kontekstom – prvenstvo snaga NOVJ prilikom prodora u Beograd trebalo je da sugeriše da je partizanska strana vojno sposobna da učestvuje u izvođenju jedne složene vojne operacije, pri čemu nije slučajno odabrana najslavnija partizanska jedinica, čiji je prvobitni stroj većim delom bio sastavljen od srbijanskih proletera, uključujući i jedan bataljon koji je nosio ime po glavnom gradu. Sem toga, bilo je logično da u neposrednom proboju pešadije, pri čemu se podrazumevaju ulične borbe, učestvuju jedinice u čijim redovima se bore oni koji poznaju grad, budući da se u redovima partizana, naročito u redovima 1. proleterske brigade, nalazio velik broj onih koji su odrasli, živeli ili su se školovali i radili u Beogradu pre rata.

Prodor na Banjicu i Dedinje, iz pravca Jajinaca i Rakovice, izvršile su jedinice 1. proleterske divizije (1. proleterska brigada, 8. crnogorska udarna brigada, 3. krajiška brigada u pozadini) NOVJ u sadejstvu sa 36. gardijskom tenkovskom brigadom i 13. gardijskom mehanizovanom brigadom Crvene armije.

foto: žika vučić / tanjug

Rano ujutru, 14. oktobra, 1. proleterska brigada, uz sadejstvo 10 tenkova Crvene armije i podržana sovjetskom artiljerijom, izbila je na Banjički vis i u prvom jurišu uspela je da zauzme najisturenije rovove nemačke vojske i da prodru u naselje Banjica. Zahvaljujući snažnom otporu nemačke vojske i njihovoj upotrebi artiljerije i tenkova, napad je privremeno zaustavljen, a partizani su se na pojedinim položajima povukli unazad, zadržavši Banjički vis. Na ovim položajima jedinice 1. proleterske brigade ostale su sve do 16 časova, odnosno sve do izvođenja opšteg napada na grad. Iako jutarnji napad nije bio posve uspešan, bio je koristan zbog markacije neprijateljskih položaja, po kojima je u 16 časova snažno dejstvovala sovjetska artiljerija. Zapravo, jutarnji napad bio je zamišljen kao “nasilno izviđanje” neprijateljskih položaja. U vreme kada je 1. proleterska brigada otpočinjala juriš ka Banjičkom visu, borci 8. crnogorske brigade još su bili u Pinosavi a da bi u popodnevnim časovima, zajedno sa delovima 6. ličke divizije, zauzeli Rakovicu.

U 16 časova usledila je polusatna artiljerijska priprema iz preko 300 artiljerijskih oruđa i 24 višecevna raketna bacača Crvene armije. Nakon toga usledio je opšti napad jedinica 1. proleterske divizije i delova Crvene armije. Prema sećanju Jagoša Žarića, tada potpukovnika i komandanta 1. proleterske brigade, koji je 14. oktobra prisustvovao dogovoru jugoslovenske i sovjetske komande o izvođenju napada na unutrašnju liniju nemačke odbrane, general “Ždanov je svim jedinicama izdao stroga naređenja da se od oštećenja moraju naročito čuvati Beli dvor, spomenici, naučne i kulturne ustanove, posebno Narodna skupština i sve znamenitije zgrade”. Zapravo, ovo je bio rezultat dogovora jugoslovenskog političkog rukovodstva i komande 3. ukrajinskog fronta.

OD BANJICE DO DEDINJA

O ponovnom napadu 1. proleterske brigade na Banjički vis, ostavio je svedočenje jedan od boraca Kraljevačkog bataljona 1. proleterske brigade. “Artiljerijska priprema pomalo jenjava i već je vreme da pešadija krene u napad. Jova trubač, iz sela Sovljaka, sa stoga sena svira juriš! Čete su krenule u razvijenom stroju, u vodnim i odeljenskim kolonama, hitaju ka Banjici i Belom dvoru. Jova trubač ide u streljačkom stroju i stalno svira juriš! Bataljon u početku nije nailazio na jači otpor, jedino je Rudarska četa vodila manju borbu u šumici ispod Banjičkog visa, gde je zarobila 5 ljotićevaca koje je sprovela u štab bataljona.

Jugoslav Đorđević, jedan od boraca 1. proleterske divizije, ostavio je svedočenje o prvom sudaru sa nemačkim vojnicima u okolini Kumodraža i utisku koji su ostavljali nemački zarobljenici. “Uskoro smo hvatali Nemce kao zečeve po brežuljcima prema Kumodražu. Neki su padali u ruke živi, blatnjavi, iznureni, sa belom zastavicom u rukama, neki su vršili samoubistvo bombama. Hajkali smo ih celog dana, nalazili u šaši kukuruza.”

Stevo Milović, borac 8. crnogorske brigade, koja je napredovala od Miljakovca ka Rakovici, opisuje sadejstvo jugoslovenskih i sovjetskih boraca: “Idemo napred, čas puzeći, čas trčeći preko njiva. Tenkovi nas štite. Granate njihovih topova visoko lete iznad nas ka nemačkim položajima. Bio je to za nas novi način borbe. Za nas koji smo, mnogo puta, slabo naoružani i sa malo metaka, jurišali na neprijatelja. Na nebu se pojavljuju nemački avioni, ali ne prođe dugo i jedan se sruši u plamenu.”

Mile Maksimović, borac Kraljevačkog bataljona, opisao je dalji prodor 1. proleterske brigade ka Dedinju. “Nastupanje se izvodilo veoma brzo – u 19 časova 2. četa je izbila u neposrednu blizinu nekadašnje rezidencije dinastije Karađorđevića. Otpora nije bilo, Beli dvor je zauzet. Ta velelepna građevina zvrjala je prazna, prljava i neuredna, Nemci su je takvom načinili i napustili. Rudari su izbili na raskrsnicu puteva naspram Belog dvora. Negde oko 20 časova, ceo bataljon je izbio na Dedinjski skver, gde se privremeno zadržao.”

Borci 3. (kragujevačkog) bataljona 1. proleterske brigade zauzeli su kasarne na Banjici i prostor raspuštenog Banjičkog logora. Nemačka artiljerija je sve vreme tukla po položajima bataljona vrlo jakom minobacačkom vatrom (“tuku dosta precizno, pa imamo dosta mrtvih i ranjenih”).

Osma crnogorska brigada je pre prodora prema Dedinju, posle višečasovne borbe, u popodnevnim časovima, zajedno sa sovjetskim snagama zauzela Rakovicu. Otpor nemačkih vojnika naročito je bio snažan u Fabrici motora.

“Jedinice 2. bataljona [8. crnogorske brigade], uz podršku oklopnih snaga Crvene armije, oslobodile su Rakovicu, a jedinicama 3. bataljona, u sadejstvu sa dijelovima 6. ličke divizije, uspjelo je da u predvečernjim časovima ovladaju grebenom Košutnjaka. U toku borbi za širi rejon Rakovice, poginulo je 5 i ranjeno 10 naših boraca, a 2. bataljonu pristupilo je 10 novih boraca, radnika Fabrike motora. Odmah po zauzimanju Rakovice, brigada je produžila pokret ka Dedinju; sa dijelom snaga sadejstvovaće 1. proleterskoj brigadi u slamanju neprijatelja u tom rejonu”, vedoči Drago Vuješević.

U rejon Belog dvora na Dedinju, brigada je prispela, savladavši nešto slabiji otpor nemačkih vojnika, u ranim večernjim časovima 14. oktobra.

Pomenuto “sadejstvo sa dijelovima 6. ličke divizije” odnosi se na dejstvo 2. (ličke) proleterske brigade koja je nastupala pravcem železničke pruge i zauzela železničke stanice Resnik i Rakovica i nastavila nastupanje ka železničkoj stanici Topčider.

Probojem ka Dedinju načinjen je značajan rezultat u probijanju unutrašnje linije odbrane nemačke vojske. Koristeći se ovom povoljnom okolnošću, Štab 1. proleterske divizije, 14. oktobra naveče, u 20 časova, naredio je 1. proleterskoj i 8. crnogorskoj brigadi da produže napad ka središtu grada, u čemu će ih pratiti borci 3. krajiške proleterske i 13. proleterske brigade. Prema ovoj zapovesti, jedinice 6. ličke divizije imale su da nastave prodor ka Topčideru.

Pred ponoć, 8. crnogorska brigada je nastavila nastupanje ka Autokomandi. U Ulici Ljutice Bogdana došlo je do okršaja sa nemačkim vojnicima, ali su partizani spretno iskoristili mrak i naterali protivnike na povlačenje. Pred svitanje, 15. oktobra, borci 4. bataljona 8. crnogorske brigade probili su se u prostor naspram početka Jatagan male i kompleksa zgrada Medicinskog fakulteta, odnosno do početka današnjeg Bulevara Franša Deperea, a borci 1. bataljona izbili su bliže Autokomandi. Desno od njih, takođe na Autokomandi, nastupali su borci 1. proleterske brigade.

Štab Kraljevačkog bataljona je uoči ponoći poslao izviđačku četu u pravcu Autokomande kako bi se usta­ novilo prisustvo nemačkih vojnika na ovom području. Nakon što su izviđači ustanovili da na pravcu prema Autokomandi nema nemačkih snaga, delovi izviđačke čete upućeni su ka Zapadnom Vračaru. Izviđači su se vratili i izvestili da na čitavom pravcu prema Karađorđevom parku nema nemačkih vojnika. Kada su se izviđači vratili prema Dedinju, pronašli su štab 1. proleterske brigade, ali ne i štab Kraljevačkog bataljona. Ujutro su saznali da se ostatak bataljona uputio ka “Mostaru”, a da je deo boraca dospeo do Sarajevske i Nemanjine. “Oko ponoći počeše da pristižu jedinice [1. proleterske] brigade na Autokomandu. Prvo su stigli delovi 1. crnogorskog bataljona, a onda i naš kraljevački bataljon… Od Autokomande naš bataljon je nastupao pravcem Crveni krst – Krunska – Dečanska ulica. Krenuli smo negde oko jedan čas posle ponoći 15. oktobra, s punim borbenim osiguranjem. Prodiranje se izvodi veoma oprezno, izviđa se svaka sumnjiva kuća, park i skver i, kada se utvrdi da nema opasnosti, ide se napred,” sećao se Mile Maksimović.

foto: žika vučić / tanjug

POGAČA I RAKIJA

Ekrem Durić, borac 1. crnogorskog bataljona 1. prole­terske brigade, opisuje nastupanje prema Autokomandi i susret sa građanima Beograda. “Krećemo se avalskim drumom prema Autokomandi. Narod je pred kućama. Pozdravlja nas i obasipa cvijećem. Jedna starica izlazi pred nas, nudi nam pogaču i rakiju: ‘Uzmite, sinovi moji, sad mogu i umreti kad sam to dočekala.’ Javljaju se i prvi dobrovoljci.”

Neposrednu rezervu 1. proleterskoj brigadi činili su borci 3. krajiške proleterske brigade, čije će jedinice biti ubačene u borbu sutradan. Borci 6. ličke proleterske divizije nastupali su u dva pravca, bez snažnije podrške sovjetskih tenkova, artiljerije i avijacije, do izbijanja na Topčidersko brdo. Borbeni poredak divizije bio je postavljen u dva paralelna ešalona. Borci 2. ličke brigade, tokom 14. oktobra, nadirali su iz pravca Ripnja i Pinosave ka Resniku, Rakovici i Topčideru, prateći železničku prugu koja povezuje Top­čider sa Ripnjem, dok su borci 3. ličke brigade, ojačani sovjetskim strelcima i inženjercima, nastupali iz pravca Rušnja ka Kijevu, Kneževcu, Rakovici i Topčideru.131 Otpor borcima 6. ličke divizije, na pravcu prema Top­čideru i Košutnjaku, davali su vojnici 750. pešadijskog puka 118. lovačke divizije Vermahta.

foto: žika vučić / tanjug

Najsnažnije nemačko uporište na Topčideru nalazilo se u rejonu topčiderske železničke stanice. “Sa bataljonom ‘Stojan Matić’ [2. ličke brigade 6. ličke divizije] stupala je i grupa od 10-20 crvenoarmejaca – inženjeraca,” svedočio je jedan od boraca. “Njihov zadatak je bio uklanjanje minskih prepreka na pravcu nastupanja. Nijemci su ove mine, izgleda, postavljali na brzinu u povlačenju, bez dovoljno maskiranja i ovim iskusnim inženjercima nije bilo teško da ih otkriju i unište. U tom nastupanju brzo smo savladali otpor neprijatelja, uz povremenu podršku ruske artiljerije. Kad smo se približavali željezničkoj stanici Topčider, iznenada je odjeknula strahovito jaka eksplozija kakvu nismo doživjeli u toku čitavog rata. Sve nas je potreslo i ošamutilo. Oni koji su stajali ili bili u hodu popadali su. Bilo je nekoliko lakše kontuzovanih drugova. Nismo ni znali što se dogodilo, ali smo kasnije doznali da se u stanici zatekla velika kompozicija natovarena raznim minama, bombama i drugim eksplozivom, koju su Nijemci digli u vazduh. Ovdje smo imali i sreće. Da su Nijemci izazvali eksploziju desetak minuta kasnije, za koje vrijeme bismo mi već bili prišli u neposrednu blizinu, imali bismo sigurno velike gubitke, a vjerovatno i naš 2. bataljon jer se i on približavao.”

Ovo potvrđuje izveštaj Štaba 2. ličke proleterske brigade Štabu 6. ličke proleterske divizije (22. oktobar 1944) u kom se navodi da su neprijateljske snage “na željezničkoj stanici Topčider pri odstupanju zapalile skladište municije”.

Borbe za železničku stanicu trajale su oko dva sata i završile su se povlačenjem nemačkih vojnika, ali je dalje napredovanje privremeno usporeno vatrenim zidom koji je izazvala pomenuta eksplozija.

“U toku noći bataljon je vodio oštru borbu za Milošev konak, gdje je zarobio oko 50-60 Nijemaca. Kad smo 15. oktobra ujutro izbili na greben Topčiderskog brda, uveden je u borbu 4. bataljon kroz borbeni poredak bataljona ‘Stojan Matić’. Uvođenjem u borbu 4. bataljona naš bataljon prelazi u drugi ešalon brigade i negdje oko 11 časova prikuplja se u Ulici Franša Deperea, u rejonu pivare. Tu je počeo da se prikuplja i narod, prvenstveno omladina, te je nastala pjesma i veselje iako se borba vodila na nekoliko stotina metara od nas”, navodi jedan od pripadnika ovog bataljona.

Borci bataljona “Stojan Matić” su u popodnevnim časovima 15. oktobra dobili novi borbeni raspored, na Voždovcu. Ostatak boraca 2. i 3. ličke proleterske brigade produžili su dejstva preko Topčiderskog brda kako bi preko “Mostara” izbili na Savu. Lički proleteri uspeli su da zauzmu deo savske obale od Gospodarske mehane do kupališta “Šest topola” i kompleksa Nemačkog auto­servisa “Progres” (ispod Senjačke pijace, prema Savi). Na taj način nemačke snage, koje su uporno branile položaje na Čukarici, bile su odsečene od nemačkih uporišta u centru grada. Narednog dana na ovom potezu priključiće im se delovi 1. vojvođanske brigade 16. vojvođanske divizije, dok su borci 2. vojvođanske brigade privremeno bili prisutni na sektoru između hipodroma i železničke stanice na Čukarici.

U noćnim borbama na Topčideru, 14–15. oktobra, učestvovali su i delovi 21. slavonske brigade 28. slavonske divizije.

“Od Kneževca brigadu podržava u borbi baterija sovjetskih topova sa vatrenih položaja u Kneževcu. Dok nije izbila na topčidersku železničku stanicu, četiri borca su joj poginula i devet ranjeno”, piše borac 28. divizije Bogdan S. Bosiočić.

Nakon učestvovanja u zauzimanju železničke stanice, brigada se okupila u Topčiderskom parku. “Tu se objedovalo prvi put poslije 30 časova borbe.” Sutradan predveče, komanda 28. slavonske divizije naredila je brigadi da produži nastupanje ka Glavnoj železničkoj stanici u sadejstvu sa delovima 73. gardijske brigade i motomehanizovanim brigadama Crvene armije. Na levom krilu 6. ličke divizije, iz pravca Senjaka i Topčidera, preko “Mostara”, u pravcu utvrđenih nemačkih položaja u Savskoj i Sarajevskoj, u noći 14-15. oktobra, napadali su sovjetska 13. gardijska mehanizovana brigada, sa pridodatim 3. bataljonom 214. gardijskog streljačkog puka 73. gardijske streljačke divizije 68. streljačkog korpusa i 53. samostalni motociklistički puk. Zahvaljujući vatrenoj podršci artiljerije sa Bežanijske kose i snažnom otporu vojnika u utvrđenim tačkama u ovim ulicama, nemačke snage su uspele da osujete prodor sovjetskih jedinica prema Glavnoj železničkoj stanici i da odbrane mostobran. Prilikom prodora poginuo je major Vasilij Dimitrijevič Mozgovoj, komandant bataljona 13. gardijske mehanizovane brigade.

Nakon zauzimanja Dedinja i Topči­der­skog brda otkrivane su manje grupe nemačkih vojnika koje nisu uspele da se povuku sa glavninom na nove položaje. “U šahtovima, sporednim odajama luksuznih zgrada, u bližnjim parkovima i šumi, otkriveno je više nemačkih vojnika, razoružano i sprovedeno u sabiralište za ratne zarobljenike. Neki su prethodno saslušavani da kažu da li znaju za razna skrivališta i podzemna skloništa. Po pravilu su odgovarali da ništa ne znaju i bilo je očigledno da su temeljno naučeni da ništa ne odaju”, stoji u referatu 4. gardijskog mehaniziranog korpusa.

nastaviće se