Novosađani je još uvek nazivaju Banovina, jer se u njoj nekada, po završetku izgradnje, a pre početka Drugog svetskog rata, nalazilo sedište Dunavske banovine, odnosno Banska uprava. Delo je čuvenog modernističkog arhitekte Dragiše Brašovana koji je, uzgred, autor i beogradskog hotela „Metropol“ i zgrade BIGZ-a. Uz Petrovaradinsku tvrđavu je najprepoznatljivija građevina glavnog grada Vojvodine, i nalazi se, po pravilu, na ono malo novosadskih razglednica što se još gdegod štampaju. U njoj stoluje Pokrajinska vlada, a iza nje se nalazi, kao sastavni deo kompleksa, zgrada Vojvođanskog parlamenta.
Za vreme „nenarodne“ demokratske vlasti u ovom kompleksu je bilo veoma dinamično, a danas je to – u dobroj meri – kuća duhova u kojoj sede i platu primaju provereni naprednjački kadrovi. Obesmišljena autonomija se koristi isključivo kao mehanizam za zapošljavanje poslušnika, kao što je to bilo devedesetih. Više ima vlasti u nevladinom sektoru, nego u vojvođanskoj administraciji, reći će cinici.
Oko kompleksa se donedavno nalazio lep, uređen park, sa negovanim zelenilom. A onda je naprednjačkoj vlasti, koja voli beton i samo beton, a uživa u seči drveća, palo na pamet da reši problem parkiranja u centru grada tako što će u Banovinskom parku, odnosno ispod njega, napraviti jednu od četiri planirane podzemne garaže. Park više ne postoji, a urbanisti upozoravaju da se rešenje saobraćaja u centru grada ne krije u pravljenju garažnih kompleksa u gradskom jezgru. One, naime, samo privlače dodatni saobraćaj. A gradska vlast je počela izgradnju dve ogromne podzemne garaže u strogom centru, pored banovinske i onu u centralnoj gradskoj Ulici Modene. Planirane su još dve: jedna na Trgu republike, a druga na uglu Uspenske i Šafarikove ulice.
Ubranisti, među kojima i čuveni profesor Darko Reba, smatraju da garaže treba smeštati na obodima centra, a da se gužva rešave boljim gradskim saobraćajem i ograničavanjem ulaska automobila u opterećene gradske delove, po ugledu na zapadne gradove.
Ali, naprednjaci struci ne veruju, pogotovo kada se ona sukobljava sa njihovim profitom. Mnogi građani su iskazivali bojazan, upravo zbog nepoštovanja struke, kakve će posledice garaže ostaviti po okolne građevine. Odnosno, kakve će posledice naprednjački inženjering ostaviti na grad.
“Planirana” oštećenja
A potom se desilo ono što je manje-više bilo i očekivano. Radio 021 je javio da je građevinska inspekcija zabranila korišćenje dela zgrade Skupštine Vojvodine zbog pucanja zidova i drugih oštećenja, dok se ne proceni stanje konstrukcije. Ova oštećenja su nesumnjivo posledica radova na podzemnoj garaži. Od zaposlenih u zgradi Skupštine može se čuti da su oštećenja zidova viđena u podrumu, prizemlju, kao i na spratovima, na strani koja je bliža gradilištu. Po njihovim rečima, deluje da nije došlo samo do pucanja zidova, već i oštećenja vodovodnih i kanalizacionih cevi, piše portal Radija 021.
Predstavnici izvođača radova, preduzeća „Javne garaže“, kojeg su osnovali „Inobačka“ (firma koja dobija mnoge državne građevinske poslove) i austrijska kompanija „Best in Parking“, nonšalantno su rekli da su oštećenja planirana i da će biti sanirana. Strah izaziva činjenica da je popucao i pločnik oko garažnog gradilišta u Ulici Modene i da je potencijalno ugrožena još jedna čuvena novosadska građevina – Tanurdžićeva palata.
Posledice naprednjačkog ošljarsko-lukrativnog urbanizma Novosađani već žive. Nekada udoban grad danas liči na divlje naselje, prenapučeno predimenzioniranim zgradurinama, sa neverovatnim saobraćajnim gužvama i smećem koje ispada iz prepunih kontejnera. „Grad koji se razara građenjem“, kako se to često kaže. Građevinsku inflaciju ne prati izgradnja infrastrukture.
Ostaje bojazan da će posledice naprednjačke vlast u budućnosti biti još i gore – nadati se samo da će Novi Sad proći bez ozbiljnih katastrofa i ljudskih žrtava.
Čitajte dnevne vesti, analize, komentare i intervjue na www.vreme.com