„Jugoslovenski paviljon“ se vraća u Aušvic

Predstavnici bivših jugoslovenskih republika su u četvrtak, 25. januara u sedištu UNESCO-a u Parizu potpisali „istorijski“ Sporazum o finansiranju ponovnog uspostavljanja zajedničke stalne postavke u muzeju nekadašnjeg logora u Aušvicu, kao mestu sećanja na žrtve najozloglašenijeg koncetracionog logora nacističke Nemačke.

Sporazum su potpisali predstavnici Srbije, Bosne i Hercegovine, Hrvatske, Crne Gore, Severne Makedonije i Slovenije, uz koordinaciju UNESCO-a.

Time je posle 15 godina napravljen prvi korak ka postavljanju nove izložbe.

Sramota svih držva nastalih iz SFRJ

Sa potpisom predstavnika svih postjugoslovenskih republika, izložba u Aušvicu će najzad opet biti postavljena, a glavno je pitanje ko će šta dati i kako će se urediti, komentariše za „Vreme“ pisac i prevodilac Ivan Ivanji vest o potpisanom sporazumu u Parizu o povratku „Jugoslovenskog paviljona“ u Aušvic u Poljskoj.

U Aušvicu su zatvorenici bili odvojeni prema nacionalnostima, tako da su tamo postojali „Jugosloveni“, a nije rečeno iz kog su dela Jugoslavije, podseća Ivanji.

„Od 2008. godine do danas, na veliku sramotu svih država nastalih raspadom SFRJ, one nisu bile zastupljene. Ako je neko od posetilaca hteo da ostavi neki cvet, nije imao gde. Ispada za nekog površnog gledaoca iz neke sedme zemlje, da Jugoslavena nije bilo u Aušvicu, da niko naš nije bio tamo, što smatram sramotom za svih šest država“, kaže Ivanji, koji je u Aušvicu proveo deset dana, nakon čega je deportovan u drugi nacistički logor Buhenvald, u Nemačkoj.

Podseća da je izložba u paviljonu bila postavljena 1963. godine i da ju je uredio tadašnji Savez boraca Jugoslavije, a da je ukinuta pošto se novonastale države nisu mogle sporazumeti.

Šta se sve nalazilo u staroj postavci?

Kada je paviljon ukinut, izložbeni predmeti su poslani na čuvanje Muzeju Jugoslavije u Beogradu.

Prema pisanju Balkan Insight-a, na izložbi su uglavnom bile izložene slike jugoslovenskih partizana, grafički prikazi mučenja i patnje logoraša iz jugoslovenskog logora, fotokopije nemačkih dokumenata koje govore o ogromnim jugoslovenskim žrtvama u ratu, uključujući i naredbe za masovne odmazde protiv partizanskog otpora.

Tu su bili i umetnički radovi, među kojima i skulptura Vide Jocić, koja je i sama preživela Aušvic.

„Sa izložbe je potpuno izostalo – u skladu sa globalnim sećanjem na Drugi svetski rat u to vreme – posebno sećanje na jugoslovenske Jevreje i Rome ubijene u logoru zbog nacionalnog, a ne antifašističkog identiteta“, piše Jelena Subotić u tekstu povodom 75 godina oslobođenja Aušvica.

O novoj izložbi

Umetničku viziju nove izložbe uradili su Daniel Libeskind i Henri Lustiger Taler iz Libeskind Studija, uz podršku Herman fondacije, navelo je u saopštenju Minsitarstvo kulture Srbije.

Sporazum predviđa zajedničko finansiranje renoviranja i konzervacije prvog sprata Bloka 17 i zajedničkih prostorija i struktura koje nekadašnje jugoslovenske republike dele sa Austrijom, kao i zajedničko finansiranje troškova implementacije zajedničke stalne postavke na mestu sećanja na žrtve sa teritorije bivše Jugoslavije u koncentracionom logoru i logoru za istrebljenje Aušvic-Birkenau.

“Pozdravljam ovaj sporazum, ali sada sledi glavni posao”, kaže Ivanji.

O muzeju u Aušvicu

Državni muzej Aušvic-Birkenau otvoren je u junu 1947. godine, na prostoru bivšeg logora smrti u Osvjenćimu u Poljskoj.

Godine 1960. zemlje čiji su građani bili deportovani u logor dobili su odvojene paviljone za postavljanje „nacionalnih izložbi“.

Jugoslovenska nacionalna izložba otvorena je 1963. na inicijativu Saveza udruženja boraca narodnooslobodilačkog rata Jugoslavije.

U Aušvicu je u periodu od 1941. do 1945 godine stradalo oko 1,1 milion ljudi, pretežno Jevreja.

Dan oslobođenja logora, 27. januar, UN su proglasile Međunarodnim danom sećanja na žrtve holokausta.

Tokom holokausta, koji predstavlja sistematsko uništenje jevrejskog naroda tokom Drugog svetskog rata, ubijeno je oko šest miliona ljudi.