Moja osnovna napomena je da ovde, na Balkanu, svoje susede ne poznajemo najbolje. Pokušaj pisanja istorije Balkana u Grčkoj potiče iz dvadesetih godina, kada je na solunskom univerzitetu osnovana katedra za istoriju Balkana. Bio je to dobar početak, tadašnji političari planirali su regionalno upoznavanje ali je, delom zahvaljujući i samom osnivaču katedre, taj pokušaj propao. U periodu između dva rata napisane su u Grčkoj knjige Balkan posle pada Konstantinopolja i Balkanska federacija; posle Drugog svetskog rata, pred komunističkom i slovenskom opasnošću, bili su sumnjivi svi koji su se interesovali za balkanske zemlje ili učili njihove jezike. Sve tadašnje udžbenike pisali su političari. Istorija Balkana predavala se, ako se predavala, veoma loše. Slika koju smo imali o susedima bila je negativna, slika neprijatelja ili potencijalnog neprijatelja, osim donekle Srbije i Jugoslavije. Mnogi uopšte nisu bili u stanju da shvate srpsko i jugoslovensko pitanje pa, na kraju, ni raspad Jugoslavije. Osim toga, postoji izvesno osećanje nadmoćnosti nad susedima i drugim balkanskim narodima. Slom Jugoslavije ukazao je na druge probleme, osim „makedonskog“. Tako je 1991/92. krenuo čitav jedan talas „balkanologa“ koji su izazvali pravi haos kod političara i u javnom mnjenju. Pokušali smo da sa Aleksandrom Velikim „rešimo problem“, a da u grčkoj školi niko nije znao da ideja o Aleksandru kao „Slovenu“ ne potiče iz Skoplja, nego iz Dubrovnika, od Gundulića. Za nas je slom Jugoslavije bio veliki izazov, prilika da se balkanskim prostorom kao istoričari ozbiljno pozabavimo. U međuvremenu su osnovane odgovarajuće katedre na univerzitetima. Drugi aspekt problema je to što se istočna Evropa izučava na ekonomskim fakultetima. O Balkanu su predavali profesori koji nisu znali balkanske jezike, prostor, istoriju… I, mada je situacija danas nešto bolja, mi susedne zemlje ne poznajemo dobro.
Prema Karlu Poperu, svaka generacija mora da napiše svoju istoriju. Treba se osloboditi etnocentrizma XIX i XX veka. Ranije se pokušavala osporiti teza da su oko Soluna živeli Sloveni: to nije bio problem za Vizantiju, ali jeste za grčke istoričare. Drugo je pitanje izvora: mora postojati saradnja arhiva i istorijskih instituta. Izvori su pretpostavka istorije, bez obzira na različitost tumačenja. Najzad, učenje jezika suseda. Za mene je neprihvatljivo istraživanje grčko-bugarskih ili grčko-srpskih odnosa bez znanja bugarskog ili srpskog jezika. Istorija balkanskih zemalja kod nas ne postoji, a nisu prevedene čak ni postojeće nacionalne istorije. Na Balkanu nacija nastaje posle stvaranja nacionalne države. Bugarski student, čini mi se, ima bolje uslove za učenje nego grčki. Istorija balkanskih naroda – istorija Balkana – bila bi mogućna ukoliko bi je pisali ozbiljni, kvalifikovani istoričari. Naše pitanje je da li ćemo i kako uspostaviti međusobne odnose da bi nove generacije napisale tu istoriju.
