Novi Sad: Tragedija i posledice
Izveštaj Anketnog odbora Skupštine Srbije o utvrđivanju činjenica o načinu trošenja sredstava budžeta Republike Srbije na teritoriji Autonomne Pokrajine Kosovo i Metohija u periodu od 2000. do 2012. godine sa predlogom mera
Anketni odbor su činili po jedan narodni poslanik iz svake poslaničke grupe u Narodnoj skupštini, koga odredi predsednik poslaničke grupe
Momir Stojanović – Poslanička grupa Srpska napredna stranka;
Ivan Jovanović – Poslanička grupa Demokratska stranka;
Dejan Radenković – Poslanička grupa Socijalistička partija Srbije;
Marko Jakšić – Poslanička grupa Demokratska stranka Srbije – Vojislav Koštunica;
Slavica Saveljić – Poslanička grupa Ujedinjeni regioni Srbije;
Zoran Ostojić – Poslanička grupa Liberalno demokratska partija;
Vera Paunović – Poslanička grupa Partije ujedinjenih penzionera Srbije;
Branko Gogić – Poslanička grupa Socijaldemokratska partija Srbije;
Dejan Rajčić – Poslanička grupa Nova Srbija;
Đorđe Kosanić – Poslanička grupa Jedinstvena Srbija;
Miodrag Đidić – Poslanička grupa Zajedno za Srbiju;
Dragan Andrić – Poslanička grupa Liga socijaldemokrata Vojvodine;
Laslo Varga – Poslanička grupa Savez vojvođanskih Mađara;
Aleksandar Čotrić – Poslanička grupa Srpski pokret obnove – Demohrišćanska stranka Srbije.
Anketni odbor je na osnovu dostavljenih podataka o budžetskim korisnicima utvrdio da su na prostoru Kosova i Metohije u periodu od 2000. do 2012. godine, utrošena budžetska sredstva u iznosu od 229.402.814.198,00 dinara ili 2.834.887.345,14 evra.
Procentualno iskazano, najveći iznos budžetskih sredstava u proteklih 12 godina utrošen je preko Ministarstva prosvete, nauke i tehnološkog razvoja 25,61 odsto, Ministarstva zdravlja 21,16 odsto i za otplatu javnog duga 17,59 odsto.
Od ukupnog iznosa plasiranih budžetskih sredstava na Kosovu i Metohiji u periodu od 2000. do 2012. godine samo je 18,42 odsto budžetskih sredstava plasirano preko Koordinacionog centra za KiM i Ministarstva za Kosovo i Metohiju, dok su ostala sredstva plasirana preko ostalih budžetskih korisnika.
Po osnovu javnog duga preko Uprave za javni dug Ministarstva finansija i privrede je za Kosovo i Metohiju u proteklih 10 godina stranim poveriocima isplaćeno ukupno 463.716.344,00 evra.
Za finansiranje potreba na Kosovu i Metohiji iz budžeta Republike Srbije za proteklih 12 godina izdvojeno 229.402.814.192,00 dinara ili 2.834.887.345,14 evra, ili prosečno godišnje 19.116.901.182,67 dinara ili prosečno mesečno 1.593.075.098,56 dinara, ili prosečno dnevno 53.102.503,29 dinara.
***
Anketni odbor je ustanovio nenamensko trošenje budžetskih sredstava za sanaciju posledica zemljotresa u Kosovsko-pomoravskom upravnom okrugu 24. aprila 2002. godine, kroz nerealne prekategorizacije oštećenja objekata, izgradnju novih objekata građanima koji nisu pretrpeli štete, izgradnju objekata građanima koji ne žive na teritoriji Kosova i Metohije, precenjivanje cena građevinskog materijala, povećanje ugovorenih cena rekonstrukcija postojećih i izgradnje novih objekata po kvadratnom metru površine, nerealno prikazivanje utroška radnih sati po objektu, kao i otuđenja građevinskog materijala.
Za sanaciju posledica zemljotresa, koji je zadesio opštine u Kosovsko-pomoravskom upravnom okrugu 24. aprila 2002. godine, iz budžeta Republike Srbije utrošeno je 934.000.000,00 dinara, a po osnovu tužbe izvođača radova preduzeća „Binačka Morava“ iz Gnjilana, u postupku koji je u toku, a potražuje se na ime izvedenih a nenaplaćenih radova od Vlade Republike Srbije još 612.000.000,00 dinara. Investitor projekta sanacije oštećenih privatnih objekata za stanovanje i izgradnju novih za stanovništvo u opštinama Kosovskog-pomoravskog upravnog okruga bio je Koordinacioni centar za Kosovo i Metohiju. Sredstva su preko Kosovsko-pomoravskog upravnog okruga, kao posrednika, isplaćivana izvođaču radova preduzeću „Binačka Morava“ iz Gnjilana, sa kojim je Okrug imao sklopljen ugovor o izvođenju radova.
Prvu procenu oštećenja na privatnim stambenim objektima izvršila je stručna komisija Građevinskog fakulteta Univerziteta u Prištini, sa sedištem u Kosovskoj Mitrovici, na čelu sa prof. dr Velimirom Dutinom, koji se indikativno pojavljuje kao nadzorni organ u gotovo svim velikim infrastrukturnim projektima na Kosovu i Metohiji u poslednjih 12 godina. Na osnovu osnovnog projekta sanacija, rekonstrukcija i izgradnje novih objekata obuhvaćeno je 220 domaćinstava. Na osnovu žalbi uspostavljenih seoskih odbora za procenu štete, angažovana je drugostepena stručna komisija, koju su činili stručnjaci firme „Goša Projmetal“ A.D. iz Beograda koja je izvršila novu kategorizaciju oštećenja objekata i donela oko 1.900 rešenja za rekonstrukciju i izgradnju novih objekata u celom Okrugu. Navedenoj komisiji je za taj posao isplaćeno više od 10.000.000,00 dinara.
Pri radu Komisije učinjene su ogromne nepravilnosti u postupku vršenja prekategorizacije oštećenja objekata tako da su mnogi objekti ranije procenjeni sa I, II ili III stepenom oštećenja, prekategorizovani u VI stepen oštećenja koji podrazumeva izgradnju sasvim novih objekata. Izvođač radova „Binačka Morava“ je angažovala brojne podizvođače radova po orijentacionoj ceni od 220 DEM/ kvadratnih metara a od investitora je izvedene radove na novosagrađenim objektima naplaćivala po ceni od 345 EUR/ kvadratnih metara. Uvoz građevinskog materijala potrebnog za sanaciju i izgradnju oštećenih objekata posredstvom kosovskih institucija bez carinjenja vršen je sa teritorije Republike Srbije prvo posredstvom građevinske firme ZZ „Zubin Potok“ iz Zubinog Potoka, a potom i preko firme „Vrba Promet“ iz Kraljeva. Anketnom odboru nije data na uvid dokumentacija o formiranju komisija za procenu štete, niti njihovi izveštaji o izvršenim procenama na terenu. Takođe, ni dokumentacija vezana za upućivanje zahteva za sanaciju kuća od posledica zemljotresa niti odobrenje, kao ni zaključeni ugovor.
Analizom izveštaja ministarstava Vlade Republike Srbije i Kancelarije za Kosovo i Metohiju, uočeno je da je najveći iznos budžetskih sredstava opredeljenih na Kosovu i Metohiji u periodu od 2000. do 2012. godine utrošen na:
Kancelarija za Kosovo i Metohiju nije odgovorila na dopis Anketnog odbora za dostavu dokumentacije o realizaciji projekata za sanaciju kuća od posledica zemljotresa u Kosovskom Pomoravlju, kao i na dopis Upravi za zajedničke poslove u vezi sa pokretanjem disciplinskog postupka protiv Milorada Stajića, administrativnog tehničkog sekretara u vreme realizacije navedenog projekta. Prema informacijama do kojih je Odbor došao, celokupnu dokumentaciju vezanu za sanaciju, rekonstrukciju i izgradnju objekata, tadašnji načelnik okruga Ivica Zlatanović je po nalogu predsednika Koordinacionog centra za KiM Nebojše Čovića odneo i predao Koordinacionom centru za KiM.
Metodom slučajnog uzorka, Odbor je izvršio uvid na licu mesta u petnaest domaćinstava u kojima su sanirani i izgrađeni novi objekti u selima Donja Budriga, Pasjane, Glogovce, Donje Korminjane i Kusce. Utvrđen je izuzetno loš kvalitet izvedenih radova koji se ogleda u plitkim trakastim temeljima fundiranim u zemlji u dubini 40 cm na kojima su izgrađeni objekti bez postavljenja armature u donjem delu temelja, zbog čega je došlo do pucanja temelja i zidova objekata.
Hidroizolacija u sanitarnim objektima uopšte nije izvedena, zbog čega dolazi do konstantnog vlaženja zidova. Umesto projektom predviđene izgradnje parketa u objektima je postavljen daščani-brodski pod lošeg kvaliteta. U pojedinim objektima je umesto armirane betonske ploče iznad prizemlja postavljena krovna lamperija bez bilo kakve termoizolacije. U nekim domaćinstvima gde je planirana izgradnja novog objekta izvršeno je samo razmeravanje i raščišćavanje terena.
U razgovorima sa meštanima kojima je vršena sanacija i izgradnja novih objekata, Odbor je ustanovio da je od istih izvođač radova zahtevao da potpišu priznanice da su primili veće količine građevinskog materijala od one koja je stvarno ugrađena ili isporučena. Traženo je od meštana da unapred potpišu da su radovi izvedeni kao uslov za otpočinjanje izgradnje, a da u većem broju slučajeva ništa nije izgrađeno. Brojne su primedbe meštana da je jedna količina građevinskog materijala, uvezenog iz Republike Srbije za potrebe sanacije i izgradnje novih objekata, završila na privatnim stovarištima lokalnih Albanaca.
Kao flagrantni primer nenamesnkog trošenja budžetskih sredstava, Odbor navodi primer izgradnje nove kuće dr Jelici Krčmarević, direktorki Zdravstvenog centra u Gnjilanu sa sedištem u selu Šilovo, na imanju koje nije bilo zahvaćeno zemljotresom i na kome nije postojao stari oštećeni objekat, kao i izgradnja novog objekta dr Trajku Mihajloviću, pedijatru u selu Domorovce u kome ne živi, već ga koristi kao privatnu ordinaciju. Saznanja Odbora ukazuju da su pripadnici Policijske uprave Gnjilane, izmeštene u Vranju, proteklih godina vršili istragu i pokrenuli krivične prijave prema jednom broju lica koja su lišena slobode povodom zloupotreba u trošenju budžetskih sredstava za sanaciju posledica zemljotresa u Kosovsko-pomoravskom upravnom okrugu, ali nam ishod iste nije poznat. Prema podacima dobijenim od PU Gnjilane, zbog političkih pritisaka i fiktivnog veštačenja, ove prijave su odbačene. Možda zbog činjenice da je ujak Ivice Zlatanovića, tadašnjeg načelnika Kosovsko-pomoravskog upravnog okruga, bio tužilac u ovom predmetu.
Zbog osnovane sumnje u brojne zloupotrebe u trošenju budžetskih sredstava, Anketni odbor predlaže Narodnoj skupštini Republike Srbije da Vladi Republike Srbije predloži da nadležni državni organi sprovedu istragu o trošenju budžetskih sredstava na sanaciji posledica zemljotresa u Kosovsko-pomoravskom upravnom okrugu 2002. godine.
Pored uvida u postojeću dokumentaciju, upoznavanja sa rezultatima istrage PU Gnjilane, Anketni odbor predlaže nadležnim državnim organima da kroz istragu na iznete okolnosti obave razgovor i prikupe potrebna obaveštenja od Borisava Tajića, nekada načelnika Sektora za rekonstrukciju Koordinacionog centra za KiM, a sada radnika Kancelarije za KiM, Ivice Zlatanovića, tadašnjeg načelnika Kosovsko-pomoravskog upravnog okruga i tadašnjeg člana u Koordinacionom centru za KiM, kao i da se istraži poreklo ogromne privatne imovine u Vranju Jovana Sentića, nekadašnjeg zamenika generalnog direktora preduzeća „Binačka Morava“.
Odbor sugeriše istražnim organima da od podizvođača radova na navedenom projektu prikupe potrebna obaveštenja u vezi sa informacijama o novčanim ucenama radi dobijanja posla. Potrebno je istražiti i sudbinu 50.000.000,00 dinara budžetskih sredstava plasiranih preko STR „Stil“ iz Bujanovca, za sanaciju i izgradnju kuća porušenih u zemljotresu.
Anketni odbor je došao do podataka i saznanja koji ukazuju na osnovanu sumnju u zloupotrebe u trošenju budžetskih sredstava namenjenih otkupu, dogradnji, adaptaciji i renoviranju kuća i stanova u severnom delu Kosovske Mitrovice za smeštaj kadrova i interno raseljenih lica od 2002. do 2012. godine.
Koordinacioni centar za Kosovo i Metohiju je u periodu od 09.06.2003. do 31.12.2004. godine, na osnovu ugovora o poslovno-tehničkoj saradnji, posredstvom privatnog preduzeća za promet i usluge „Daki“ iz Kosovske Mitrovice i privatnog preduzeća „Masters“ iz Prištine, uglavnom od lica albanske nacionalnosti, izvršio otkup 30 kuća i stanova (u daljem tekstu nekretnina) u severnom delu Kosovske Mitrovice radi stambenog zbrinjavanja kadrova i interno raseljenih lica. Za otkup navedenih nekretnina iz budžeta Republike Srbije je utrošeno 281.596.702,80 dinara. Posredničkim preduzećima je na ime provizije od 2 odsto od isplaćenih cena nepokretnosti isplaćeno ukupno 3.622.111,58 dinara. Za adaptaciju, rekonstrukciju i dogradnju kupljenih objekata utrošeno je 82.648.164,00 dinara. Ukupno za ovaj projekat utrošeno je 370.426.224,00 dinara ili oko 5.000.000 evra.
Anketni odbor je ustanovio da su posrednička preduzeća „Daki“ i „Masters“ sa prodavcima nepokretnosti isključivo zaključivala predugovore o kupovini nepokretnosti uz avansno plaćanje od 25 odsto ugovorene cene nepokretnosti. Koordinacioni centar za KiM je navedenim firmama u gotovom novcu isplaćivao predugovorima o kupoprodaji utvrđene cene nepokretnosti, a one su samostalno isplaćivale prodavce nepokretnosti. Ni za jednu nepokretnost nisu sklopljeni zakonom propisani kupoprodajni ugovori.
U periodu od 2005. do 2012. godine Kosovsko-mitrovački upravni okrug je kao kupac, sredstvima budžeta Republike Srbije, otkupio još 107 stambenih jedinica u severnom delu Kosovske Mitrovice za smeštaj interno raseljenih lica. Za ovu namenu iz budžeta Republike Srbije utrošeno je 9.930.772 evra. U većem broju slučajeva, po ovlašćenju Kosovsko-mitrovačkog upravnog okruga, kao posrednik u kupoprodaji se pojavljuje privatna advokatska kancelarija „Savić“ iz Kosovske Mitrovice, kojoj Okrug isplaćuje po 800 evra po kupoprodajnom ugovoru. Kao kupci nepokretnosti se pojavljuje više fizičkih lica sa prebivalištem u severnom delu Kosovske Mitrovice.
Odbor je utvrdio indikativno pojavljivanje više istih lica kao kupaca u kupoprodajnim ugovorima u ovom periodu. Fizička lica bi nakon otkupa nepokretnosti, iste po ugovoru o poklonu poklanjala Kosovsko-mitrovačkom upravnom okrugu. Navedena procedura je po izjavama nadležnih u Okrugu primenjivana radi lakše uknjižbe nepokretnosti. Odbor je uvidom u kupoprodajne ugovore utvrdio, u ne malom broju slučajeva, izuzetno visoke cene kvadratnog metra otkupljenih nepokretnosti.
Na primer, od Hasani Agima iz Kosovske Mitrovice, 2012. godine otkupljen je plac površine 8 ari i 64 kvadratnih metara za iznos od 100.000 evra ili 11574 evra/ kvadratnih metara; od Zorana Žarkovića iz Beograda otkupljen je plac površine, 6 ari i 75 kvadratnih metara (2011. godine) za iznos od 64.000 evra ili 9471 evra/ kvadratnih metara; od Greku Mevljude iz Kosovske Mitrovice kupljen je 2005. godine plac površine 13 ari i 84 kvadratnih metara sa kućicom površine 17 kvadratnih metara za iznos 90.000 evra ili 6502 evra/ kvadratnih metara. Ovakvih slučajeva precenjenih objekata je više.
Zbog zloupotreba u otkupu navedenih nepokretnosti organi PU u Kosovskoj Mitrovici su Okružnom javnom tužilaštvu u Kosovskoj Mitrovici podneli 37 krivičnih prijava, koje je tužilaštvo 2007. godine prosledilo Specijalnom tužilaštvu za organizovani kriminal. Nakon godinu i po dana nepreduzimanja nikakvih mera, Specijalno tužilaštvo za organizovani kriminal je krivične prijave vratilo Višem tužilaštu u Kosovskoj Mitrovici sa nalogom da radnici PU Kosovska Mitrovica prikupe dodatna obaveštenja.
Za tri nepokretnosti (kuće) Viši sud u Kraljevu je podigao optužnicu protiv vlasnika firme „Daki“ , Šijak Idriza, zbog osnovane sumnje da je počinio krivično dela prevare radi sticanja materijalne koristi time što je od Koordinacionog centra naplatio veći iznos novčanih sredstava od iznosa u sklopljenom predugovoru u kupoprodaji. Protiv istog lica se u Osnovnom sudu u Kosovskoj Mitrovici vodi pretkrivični postupak zbog indicija da je počinio krivično delo prevare u postupku otkupa sedam nepokretnosti u severnom delu Kosovske Mitrovice. U razgovoru sa predstavnicima PU u Kosovskoj Mitrovici Odbor je došao do saznanja da 16 otkupljenih nepokretnosti (kuća) ne postoje na terenu, te da su kupoprodajni ugovori fiktivni. Indikativna je i činjenica da su za renoviranje i adaptaciju kupljenih nepokretnosti pored firmi „Eskos“, „Ozring“ i „Markom“ angažovane i firme „Daki“ i „Masters“, koje su kao posrednici učestvovale u otkupu nepokretnosti. Indikativna je i činjenica da je za kupovinu 107 nepokretnosti u periodu od 2005. do 2012. godine iz budžeta Republike Srbije utrošeno 9.930.772 evra a da je za kupovinu 30 nepokretnosti u periodu od 2002. do 2004. utrošeno oko 5.000.000 evra.
Anketni odbor ukazuje i na zabrinjavajuću indolentost i neprofesionalnost pripadnika Ministarstva unutrašnjih poslova Republike Srbije u proteklih 12 godina koji nisu uspeli da prikupe izjave i potrebna obaveštenja, od aktera uključenih u kupoprodaje nepokretnosti, korisne za krivično procesuiranje očigledno nezakonitog ponašanja. S tim u vezi potrebno je preispitati i efikasnost rada u proteklih 12 godina policijskih uprava sa Kosova i Metohije izmeštenih na teritoriju uže Srbije. Zabrinjavajuća je i neefikasnost nadležnih sudskih organa u postupanju prema već podnetim krivičnim prijavama.
Zbog osnovane sumnje u zloupotrebu budžetskih sredstava utrošenih za otkup nepokretnosti u severnom delu Kosovske Mitrovice za smeštaj kadrova i interno raseljenih lica u periodu 2002. do 2012. godine u pogledu precenjivanja cena nepokretnosti i iskazivanja jedne cene nepokretnosti u kupoprodajnom ugovoru a isplatu druge mnogo niže cene prodavcu, Anketni odbor predlaže Narodnoj skupštini Republike Srbije da Vladi Republike Srbije predloži da nadležni državni organi sprovedu hitnu istragu…
Izvor Izveštaj Anketnog odbora o utvrđivanju činjenica o načinu trošenja sredstava budžeta Republike Srbije na teritoriji Autonomne Pokrajine Kosovo i Metohija u periodu od 2000. do 2012. godine sa predlogom mera, tekst celog dokumenta na sajtu Skupštine Srbije
Narodna skupština Republike Srbije, na Drugoj sednici Prvog redovnog zasedanja, održanoj 8. aprila 2013. godine donela je Odluku o obrazovanju Anketnog odbora radi utvrđivanja činjenica o načinu trošenja sredstava budžeta Republike Srbije na teritoriji Autonomne pokrajine Kosovo i Metohija u periodu od 2000. do 2012. godine.
Tačkom 1. Odluke predviđeno je: Anketni odbor se obrazuje radi utvrđivanja činjenica o načinu trošenja sredstava budžeta Republike Srbije na teritoriji Autonomne pokrajine Kosovo i Metohija u periodu od 2000. do 2012. godine (u daljem tekstu: Anketni odbor)…
Tačkom 4. Odluke predviđeno je: Anketni odbor ima zadatak da sagleda stanje u oblasti trošenja sredstava budžeta Republike Srbije na teritoriji Autonomne pokrajine Kosovo i Metohija u periodu od 2000. godine do 2012. godine i s tim u vezi utvrdi sledeće:
Način trošenja sredstava budžeta Republike Srbije, uz poseban osvrt na podzakonske akte i kriterijume za raspodelu tih sredstava u oblasti zdravstva, obrazovanja, socijalne politike, kulture, infrastrukture, lokalne samouprave, telekomunikacija i drugih oblasti od značaja za funkcionisanje institucija Republike Srbije na teritoriji AP Kosovo i Metohija;
Da li su sredstva budžeta namenski trošena i da li su pod jednakim uslovima bila dostupna svim korisnicima na teritoriji AP Kosovo i Metohija;
Da li su sredstva budžeta za izgradnju saobraćajne, komunalne, poslovne i stambene infrastrukture na teritoriji AP Kosovo i Metohija upotrebljena prema utvrđenim planovima i prihvaćenim projektima;
Način vršenja kontrole nad protokom robe koja na teritoriju AP Kosovo i Metohija dolazi iz Republike Srbije, a oslobođena je poreza na dodatu vrednost (PDV);
Da li je postupak javnih nabavki dobara i usluga i izvođenja radova na teritoriji AP Kosovo i Metohija sprovođen u skladu sa zakonom i drugim propisima iz oblasti javnih nabavki;
Da li je državna imovina, koju su koristila preduzeća na teritoriji AP Kosovo i Metohija, otuđivana, na koji način i po kojoj ceni;
Koliko je sredstava iz budžeta Republike Srbije izdvajano za AP Kosovo i Metohija, za svaku budžetsku godinu počev od 2000. godine do 2012. godine, za koje namene i na čiji predlog su ta sredstva trošena, kome su sredstva dodeljivana i da li je vršena revizija, odnosno kontrola trošenja tih sredstava.
Arhiva nedeljnika Vreme obuhvata sva naša digitalna izdanja, još od samog početka našeg rada. Svi brojevi se mogu preuzeti u PDF format, kupovinom digitalnog izdanja, ili možete pročitati sve dostupne tekstove iz odabranog izdanja.
Vidi sve
