Intervju: Goran Ješić
Ovaj spor počeo je 1999. godine podnošenjem hrvatske tužbe Međunarodnom sudu pravde protiv SR Jugoslavije, i srpskom kontratužbom deset gosina kasnije, a usmena rasprava završena je 1. aprila 2014. godine
Međunarodni sud pravde (MSP), odlučujući po tužbi Hrvatske protiv Srbije, zaključio je 3. februara da Hrvatska nije dokazala svoje optužbe da je na njenoj teritoriji počinjen genocid, a da Srbija nije dokazala postojanje genocida, niti namere o genocidu za vreme i pre operacije Oluja.
Okončan je spor koji je počeo 1999. godine podnošenjem hrvatske tužbe Međunarodnom sudu pravde protiv Srbije, a usmena rasprava završena je 1. aprila 2014. godine.
U 10 časova 3. februara počela je sesija radi saopštavanja presude po međusobnim tužbama za genocid Srbije i Hrvatske. Presudu čita predsednik suda Petr Tomka iz Slovačke.
Srbija ne može biti odgovorna za navodne zločine genocida koji su počinjeni pre 27. aprila 1992. godine, kada je nastala SRJ, naveo je predsednik suda Petr Tomka iz Slovačke je na početku čitanja presude rekao da Srbija ne može biti odgovorna za dela počinjena pre 27. aprila 1992. godine, kada je SRJ postala članica UN i potpisnica Konvencije UN o sprečavanju genocida.
„Sud ne može pre tog datuma smatrati Srbiju odgovornom u smislu člana 9 Konvencije o sprečavanju genocida. Država koja je postala članica potpisnica Konvencije ne može se smatrati odgovornom retroaktivno za genocid po članu 9“, naveo je sudija Tomka.
Kad su u pitanju akti srpskih snaga na pojedinim područjima u Hrvatskoj (MKS se poziva na slučaj Mrkšić, Martić pred Međunarodnim sudom za bivšu Jugoslaviju), sud je utvrdio da je ubijen veliki broj osoba i da su JNA i srpske snage ciljale hrvatsko stanovništvo koje predstavlja skupinu zaštićenu po konvenciji o spečavanju i kažnjavanju genocida, ali za utvrđenje genocida potrebno je utvrditi i postojanje namere za počinjenje genocida. Sud izražava stav da su JNA i srpske snage počinile zločine koje se smatraju genocidnima u različitim područjima Hrvatske, od Slavonije, Korduna, Like, Banije i Dalmacije – kazao je Tomka, ali je dodao da je to činjeno s namerom da se otera, tj. progna stanovništvo s tih područja kako bi se stvorila homogena srpska država, a ne s namerom da se uništi hrvatsko stanovništvo.
U slučaju Slobodana Miloševića, postojala je optužba za genocid u BiH, ali ne i za dio optužnice koja se bavi sukobima u Hrvatskoj. Druge pojedinačne presude, poput one Anti Gotovini, ne mogu imati presudnu težinu u ovom slučaju.
Sud konstatuje Hrvatska nije dokazala da se radilo o nameri i zaveri da se delimično ili u celosti unište Hrvati, odnosno počini genocid. Hrvatska tvrdnja mora se u celini odbaciti.
Što se tiče hrvatske «Oluje» iz 1995. sud u slučaju Gotovina nije utvrdio nameru nameru hrvatskih snaga da neselektivnim bombardovanjem (200 metara dalje od vojnih ciljeva) uništi i primora na bekstvo srpsko stanovništvo. Sud ne smatra da ti napadi potpadaju pod član 2. konvencije o genocidu. Sud konstatuje činjenicu da je znatan deo srpskog stanovništva pobegao, a da sud nije uveren da Brionski stenogrami daleko od toga da je postojala namera hrvatske vlasti da se učini genocid, iako potvrđuju su hrvatske vlasti bile svesne da će posledice vojne akcije biti bekstvo srpskog stanovništva, da, dakle, nije dokazano da takva namera i ako je postojala nije imala za cilj uništenje srpskog stanovništva. Maltretiranje civila koji se nisu mogli braniti nisu bili počinjeni u takvom broju da bi se smatralo genocidom.
Hrvatska nije prekršila odredbe iz tačke E konvencije o genocidu i ne može biti okrivljena za postojanje namera da nije postojao akt genocida. Srbija nije dokazala postojanje akta genocida i njena tužba je odbačena u celosti.
***
Hrvatska je 2. jula 1999. godine pokrenula je postupak pred Međunarodnim sudom pravd protiv tadašnje SRJ zbog navodnog kršenja Konvencije o sprečavanju i kažnjavanju zločina genocida tokom oružanih sukoba na teritoriji te republike od 1991. do 1995. godine.
Srbija je odgovorila kontratužbom 10 godina kasnije, koja se zasniva na istom činjeničnom i pravnom osnovu na kome je podneta hrvatska tužba, odnosno na Konvenciji o sprečavanju i kažnjavanju zločina genocida.
Srbija je od MSP-a zatražila da operaciju „Oluja“ koju su izvršile oružane snage Hrvatske proglasi za genocid nad srpskim narodom i tu državu proglasi krivom zbog kršenja Konvencije o sprečavanju genocida.
Pored toga, protivtužbenim zahtevom Srbija je predložila da MSP presudom obaveže Hrvatsku na reparacije Srbima iz Krajine zbog zločina koje su pretrpeli tokom „Oluje“.
Zatraženo je i da se omogući slobodan povratak Srbima koji se još nisu vratili u Hrvatsku, da „Oluja“ prestane da se slavi kao nacionalni praznik u Hrvatskoj, kao i da se kazne svi izvršioci zločina.
Presudu o tužbi i kontratužbi Hrvatske i Srbije donosi ukupno 17 sudija, 15 stalnih sudija i dvoje ad hok sudija iz Hrvatske i Srbije.
Summary of the Judgment of 3 February 2015
Videti: takođe United Nations online television channel
PRELIMINARY OBJECTIONS OF THE FEDERAL REPUBLIC OF YUGOSLAVIA
Međunarodni sud pravde (MSP), glavni sudski organ Ujedinjenih nacija osnovan je Poveljom Ujedinjenih nacija u junu 1945. i počeo svoje aktivnosti u aprilu 1946. Sedište suda je u Palati mira u Hagu (Holandija).
Sud ima dvostruku uloga: prvo, da u skladu sa međunarodnim pravom, razmatra pravne sporove koji pokrenu države (njegove presude imaju obavezujuću snagu i stranke u postupku su bez prava na žalbu).
Drugo, da daje savetodavna mišljenja o pravnim pitanjima kada to zahtevaju organi i ovlašćene agencije iz sistema UN.
Sud je sastavljen od 15 sudija izabranih na devet godina od strane Generalne skupštine i Saveta bezbednosti Ujedinjenih nacija.
Zvanični jezici Suda su francuski i engleski.
Poznat i kao „Svetski sud“, to je jedini sud univerzalnog karaktera opšte nadležnosti.
MSP, sud otvoren samo parnične postupke države određene organe i institucije sistema Ujedinjenih nacija za savetodavne postupka, pa ga ne treba mešati sa drugim – uglavnom krivičnim – pravosudnim institucijama sa sedištem u Hagu i susednim područjima, kao što su Međunarodni krivični sud za bivšu Jugoslaviju (MKSJ, ad hok sud koji je osnovao Savet bezbednosti), Međunarodni krivični sud (MKS, prvi stalni međunarodni krivični sud, osnovan sporazumom, koji ne pripada sistemu Ujedinjenih nacija), specijalni Sud za Liban (nezavisno telo sastavljeno od libanski i međunarodnih sudija, što nije sud Ujedinjenih nacija i ne čini deo libanskog sudskog sistema), ili Stalni arbitražni sud (nezavisna institucija koja pomaže u uspostavljanje arbitražnog tribunala i olakšava njihov rad, u skladu sa Haškom konvencijom iz 1899).
Arhiva nedeljnika Vreme obuhvata sva naša digitalna izdanja, još od samog početka našeg rada. Svi brojevi se mogu preuzeti u PDF format, kupovinom digitalnog izdanja, ili možete pročitati sve dostupne tekstove iz odabranog izdanja.
Vidi sve
