Lična priča
Posle sedam decenija izgnanstva knez Pavle Karađorđević sahranjen u kripti Crkve Svetog Đorđa, a s njim i njegova supruga kneginja Olga i njihov sin knežević Nikola Karađorđević
Posmrtni ostaci kneza Pavla, njegove supruge kneginje Olge i njihovog sina kneževića Nikole Karađorđevića preneti su u Srbiju i u nedelju 6. oktobra 2012. oko 13 časova sahranjeni su u kripti u Crkvi Svetog Đorđa, zadužbini Kralja Petra I na Oplencu. Sahrana u kripti je obavljena u krugu članova porodice Karađorđević.
Njihovi posmrtni ostaci ekshumirani su 28. septembra na groblju „Boa de Vo“ u Lozani, a zatim su od 4. oktobra 2012. oko 18 sati do 5. oktobra u 17 sati bili izloženi u Sabornoj crkvi u Beogradu, gde su im mnogobrojni Beograđani odavali poštu. Odatle su ispraćeni uz zvuk crkvenih zvona.
Na ulazu u Topolu grupa meštana čekala je dolazak nekadašnjeg namesnika Kraljevine Jugoslavije, a nekoliko minuta kasnije uz intoniranje državne himne stigli su na Oplenac.
Kovčeg kneza Pavla u crkvu su uneli gardisti Vojske Srbiji, a kovčege njegove porodice, članovi pevačkog društva iz Šumadije.
Ceremoniji dočeka posmrtnih ostataka Karađorđevića prisustvovali su ćerka kneza Pavla i kneginje Olge, princeza Jelisaveta Karađorđević, predsednik i premijer Srbije, Tomislav Nikolić i Ivica Dačić, patrijarh srpski Irinej, kao i princ Aleksandar Karađorđević sa porodicom i crkveni velikodostojnici. Crkva Svetog Đorđa u kojoj počivaju 22 člana porodice Karađorđević je u petak do ponoći bila otvorena za sve koji su želeli da odaju počast knezu Pavlu i opet je otvorena u nedelju ujutru od pet časova.
Parastosu u nedelju 6. oktobra prisustvovala ćerka kneza Pavla Jelisavete sa porodicom – prisustvovala je njena ćerka Katarina Oksenberg i njen sin Nikolas Balfurmal, a pažnju je privlačila i njena mala plavokosa unuka. Nikolas je doveo četiri ćeke koje se zovu Indija, Glorija, Olimpija i Đorđija.
«Ganule su me i tople reči patrijarha Irineja o istorijskoj ulozi mog dede. Osećala sam se ponosno» – izjavila za „Novosti“ Katarina Oksenberg.
Oko kovčega prekrivenih srpskim zastavama sa lovorovim vencima u petak su u Sabornoj crkvi bili i drugi članovi dinastije Karađorđevića, prestolonaslednik Aleksandar sa suprugom Katarinom, i njegovi sinovi Petar i Filip. Na sahranu je došao i knez Aleksandar Karađorđević sa suprugom Barbarom od Lihtenštajna. Iz Ženeve je doputovao i njihov sin, knežević Mišel. Iz Nemačke je stigao Vladimir Karađorđević, sin kraljevića Andreja, a unuk kralja Aleksandra, sa suprugom Brigitom. Bila je i Linda Karađorđević, supruga princa Tomislava, sa sinovima Mihailom i Đorđem.
Sahrani su prisustvovali i predstavnici grada Lozane, Nikolas vojvoda od Kenta, princ Nikola Karađorđević i članovi diplomatskog kora.
„U svetoj srpskoj zemlji ih sahranjujemo, konačno će naći mir u crkvi koju je sagradio kralj Petar Prvi Karađovrđević. Danas ćemo da skinemo sa leđa deo teškog tereta koji smo sebi natoravali sami kada smo se zaslepljeni sadašnošću odrekli poštovanja vredne prošlosti“, rekao Predsednik Srbije Tomislav Nikolić tokom ceremonije polaganja posmrtnih ostataka.
Ćerka kneza Pavla Krađorđevića kneginja Jelisaveta je poručila:
„Danas velika nepravda više ne postoji, velika rana je zatvorena i zahvaljujem predsedniku Srbije što je moj otac ponovo u Srbiji – živela Srbija».
Princ Aleksandar Karađorđević, koji je u jednom trenutku i zaplakao, je u emotivnom obraćanju prisutnima rekao: „Siguran sam da bi knez Pavle voleo da vidi porodicu ujedinjenu i iskreno se nadam da će mu se uskoro pridružiti i moj otac kralj Petar koji još počiva u tuđini. Danas je dan za moju rođaku princezu Jelisavetu, koju volim mnogo, njenu kćerku Katarinu i sina Nikolu“, rekao je princ Aleksandar pored koga je stajala kneginja Jelisaveta, i, da bi pokazao jedinstvo porodice, poljubio Jelisavetu pred kamerama.
Potom su okupljeni građani povikali „Živeo kralj“, a on odgovorio „Živela princeza Jelisaveta“.
Okupljeni su tokom govora princa Aleksandra dobacivali – „Živeo kralj, za kralja i otadžbina, živeo princ Filip i živela Srbija“. „Živeo princ Petar!“
IZGNANA KNEŽEVSKA PORODICA: Knez Pavle, kneginja Olga, njihovi sinovi Aleksandar i Nikola, i kći Jelisaveta
Knez Pavle Karađorđević rođen je u Petrogradu, 15/27. aprila 1893. godine kao sin kneza Arsena, brata Petra I Karađorđevića i kneginje Aurore Pavlovne Demidov di San Donato. Njegovi roditelji su 1895. godine raskinuli bračnu vezu i knez Pavle je od 1896. godine živeo u domaćinstvu svog strica, tada kneza Petra Karađorđevića u Ženevi. Kneginja Aurora je preminula 1904. godine. Sa osam godina, upisali su ga u školu gospođice Brehbul (Brechbuhl), koju su pohađali njegovi rođaci kneginja Jelena, kneževi Đorđe i Aleksandar. Pavle je kao njegov otac knez Arsen bio ruski državljanin i srpska vlada je najpre izdejstvovala njihov otpust, a zatim su 1904. godine primljeni u srpsko državljanstvo i postali članovi Kraljevskog Doma. Knez Pavle se upisao u II beogradsku gimnaziju, u kojoj je maturirao 1912. godine. Naredne, 1913. godine, otišao je u Englesku, gde je upisan na univerzitet u Oksfordu.
Posle Prvog svetskog rata je na Oksfordu diplomirao na istoriji umetnosti i postaje „master of arts“. Kasnije mu je dodeljena diploma počasnog doktora Univerziteta u Oksfordu.
U jesen 1914. godine uzeo je učešća u ratnim dejstvima. U januaru 1915. godine, razboleo se od hepatitisa. Do odlaska na Krf obavljao je diplomatske misije u Italiji i Engleskoj, a od februara 1916. priključio se glavnom štabu. Na Krfu je radio u Međunarodnom crvenom krstu. Krajem januara 1917. boravio je u Solunu gde je učestvovao u pripremama za prolećnu ofanzivu. Početkom 1918. bio je na lečenju u Londonu. Posle rata stupio je na Oksford, u Koledž Hristova crkva.
Kneginju Olgu, najstariju kćer grčkog princa Nikole, upoznao je u Londonu, u julu 1922. godine. Venčali su se 22. oktobra 1923. na dan krštenja prvorođenog sina kralja Aleksandra I Karađorđevića, prestolonaslednika Petra. Venčani kum im je bio vojvoda od Jorka, budući britanski kralj Džordž VI i njegova supruga Elizabeta, vojvotkinja od Jorka. U avgustu 1924. godine, rodio im se sin Aleksandar, 1928. drugi sin Nikola, a 1936. kći Jelisaveta.
Kada se sredinom 1933. godine Kralj Aleksandar preselio u novi dvor na Dedinju, Stari dvor je pretvoren u muzej, a knez Pavle koji je nameravao da osnuje Muzej moderne umetnosti u Beogradu, postavljen je za šefa svih muzeja u Jugoslaviji.
Pavle je ranije počeo da prikuplja slike za svoj muzej i do proleća 1927. oko pedeset slika mu je obećano ili poklonjeno. U Muzeju Kneza Pavla, koji je kasnije prerastao u Narodni Muzej pečat je ostavio profesor Milan Kašanin, koga je Pavle smatrao za ličnog prijatelja.
Posle ubistva kralja Aleksandra Prvog u Marselju 9. oktobra 1934. godine, postao je knez-namesnik Kraljevine Jugoslavije, umesto maloletnog Petra Drugog.
U vreme dok je on bio namesnik sklopljen je sporazum Cvetković Maček i formirana je Hrvatska banovina u pokušaju da se smanje napetosti u zemlji. U predvečerje rata nakon sporazuma Ribentrop Molotov potpisan je Trojni pakt Jugoslavije sa silama Osovine, 25. marta 1941, na koji Knez Pavle nije formalno stavio potpis, ali je kao regent u njegovoj pripremi svakako učestvovao. Nezadovoljstvo zbog potpisivanja pakta je dovelo do masovnih demonstracija u Beogradu kojima je pakt odbačen, regent je zbačen vojnim pučem i proteran, a Kraljevina Jugoslavija ušla u rat koji je posle 12 dana izgubila.
Posle demonstracija 27. marta, knez Pavle je proteran iz zemlje i iz Beograda je otišao sa porodicom u Grčku, a zatim u Kairo. U junu 1943. godine zajedno sa porodicom prebačen je u Južnu Afriku, a zatim se seli u Ženevu 1948. godine. Njega su komunističke vlasti 1945. godine proglasile izdajnikom, a krajem 2011. godine sudskom odlukom ta presuda je poništena kao i sve njene pravne posledice.
Knez Pavle Karađorđević preminuo je 14. septembra 1976. godine u Parizu. Sahranjen je na groblju u Lozani, a njegovi posmrtni ostaci ekshumirani su 28. septembra 2012. i 6. oktobra posle više od sedam decenija izgnanstva preneti u Srbiju.
Arhiva nedeljnika Vreme obuhvata sva naša digitalna izdanja, još od samog početka našeg rada. Svi brojevi se mogu preuzeti u PDF format, kupovinom digitalnog izdanja, ili možete pročitati sve dostupne tekstove iz odabranog izdanja.
Vidi sve
