40 godina Apolo misije

Prošlo je četrdeset godina od prve ljudske posete Mesecu. U slavnoj misiji Apolo 11, astronauti Nil Armstrong i Edvin Baz Oldrin sleteli su 21. juna 1969. godine u Mare Tranquillitatis na jedinom Zemljinom satelitu, učinivši možda i najveći „korak za čovečanstvo“ u njegovoj istoriji, a ako ne, onda bar simbolički najznačajniji poduhvat od onih u kojima je čovek napustio matičnu planetu. No, koliko ljudi je pre i posle toga uopšte boravilo u svemiru?

Četrdeset godina nakon prvog putovanja na Mesec situacija je sledeća – od početka svemirske ere do danas, Zemlju je napustilo ukupno 498 osoba iz 38 država. Ovakvo stanje, prema kriterijumima Međunarodne aeronautičke federacije FAI (The Fédération Aéronautique Internationale), uključuje i astronaute i svemirske turiste, dakle, sve ljude koji su boravili u svemiru posle leta sovjetskog kosmonauta Jurija Gagarina od 12. aprila 1961. godine.

Kad, po našem vremenu u četvrtak, 16. juna, u tri minuta posle ponoći, sa uzletišta u Svemirskom centru Kenedi na Floridi poleti američki spejs šatl „Endeavour“, broj ljudi koji su se otisnuli u svemir će preći granicu od 500. Uzletanje ovog šatla je više puta odlagano, a ako uspe, u svemir će otići još sedam astronauta, pa će broj ljudi koji su prešli takozvanu Karmanovu liniju biti 505.

Visina koju FAI prihvata kao granicu iznad koje se može govoriti o letu u svemir nazvana je po fizičaru Teodoru fon Karmanu. On je pedesetih godina ustanovio da se linija razdvajanja Zemljine atmosfere i onog što nazivamo svemirom nalazi na visini gde gustina atmosfere postaje preniska da bi avioni mogli da lete. Danas je usvojeno da se Karmanova linija nalazi na visini 100 kilometara od tla.

Ispostavlja se da većina astronauta koji su prešli Karmanovu liniju nije otišla mnogo dalje – trojica astronauta su izašli u podorbitalno područje, 459 je stiglo samo do Zemljinih orbita po kojima kruže sateliti i Međunarodna svemirska stanica, a 24 je napustilo ove orbite, od čega je 12 astronauta stiglo i šetalo po površini Meseca. Kad se, kako je to učinjeno na Wikipediji, saberu sva vremena koje su astronauti proveli u svemiru, dobija se oko 77 godina ukupnog boravka izvan planete.

Zanimljivo je da se brojka od 498, odnosno 505 svemirskih letača, odnosi samo na ljude koji su bili živi pri poletanju. Naime, od 1997. godine američka kompanija Celestis svake godine u orbitu lansira kapsule sa malom količinom pepela ljudi koji su kremirani. Do sada su na taj način u svemir poslati zemni ostaci 135 osoba.

Više o najznačajnijem odlasku van Zemlje, prvom putovanju na Mesec, kao i četrdesetogodišnjici Apolo 11 misije, njenim učesnicima i zaostavštini, čitajte u tekstu Saše Markovića u štampanom izdanju.